Σπινθήρας

Μηνιαία Επιθεώρηση για τον Άνθρωπο και τη Γνώση

Η Ιστορία είναι η διαδρομή του Ανθρώπου στο Χρόνο και η εξελικτική πορεία του από το Χάος προς τη Ζωή και από το Άτομο στην Κοινωνία

Μετά από πολύμηνη απουσία, ξανά μαζύ σας on line, κάθε μήνα, από 24/10/2010.

Σπινθήρας

Μηνιαία Επιθεώρηση για τον Άνθρωπο και τη Γνώση

Η Ιστορία είναι η διαδρομή του Ανθρώπου στο Χρόνο και η εξελικτική πορεία του από το Χάος προς τη Ζωή και από το Άτομο στην Κοινωνία

ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ, ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ!

Σύμβουλος έκδοσης: Γ. Η. Ορφανός - Απτεραίος (apteraios@yahoo.com)
01 Μάη 2010, Τεύχος 06, Τόμος 2 , Θέματα:


Πρωτομαγιά (της σύνταξης)
Λογοτεχνία: Ορφανά… «Τα αστέρια της Βερενίκης»
Περιβάλλον: Μόλυναν και τον Έβρο
Υγεία: Παχυσαρκία και καθημερινότητα
Ιστορία: Η υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ
Μουσική: Η Λυρική Σκηνή

Πρωτομαγιά
Αν δεν έχεις πάθος σε ό,τι κάνεις, καλύτερα να μην το κάνεις καθόλου! Καλύτερα για σένα, για να μην αποτύχεις και απογοητευτείς. Καλύτερα για τους άλλους, γιατί δεν θα πικραθούν εάν σ' έχουν ως παράδειγμα και στηρίζουν σε σένα τις ελπίδες και τα θάρρη τους για την πολυπόθητη αλλαγή, για την ανατροπή και η αποτυχία σου τούς πληγώσει!
Και με το ηλιοφώς και της καινούριας ημέρας να μας θερμαίνει και να μας φωτίζει, ας νιώσουμε πρώτα μέσα μας την ευωδιά της άνοιξης, της επανάστασης, της ανατροπής και κατόπιν ας χαρίσουμε απλόχερα ένα χαμόγελο και ας δώσουμε ένα έναυσμα για διεκδίκηση ενός καλύτερου παρόντος και μέλλοντος για εμάς και όσους αγαπάμε και αυτούς που μας αγαπούν, αλλά και για τα ΠΑΙΔΙΑ όλου του κόσμου που τα παιδεύουν τόσο τόσοι πολλοί... Καλημέρα, καλή αρχιμηνιά, καλή Πρωτομαγιά!
(Της σύνταξης)

Λογοτεχνία:
Ορφανά… «Τα αστέρια της Βερενίκης»

Πριν λίγες ημέρες, η παγκόσμια κοινότητα θρήνησε την «απώλεια» μιας σημαντικής φυσιογνωμίας από το χώρο της Λογοτεχνίας. Πέθανε ο διάσημος για τα βιβλία και τις ιδέες του Γάλλος συγγραφέας Ντενί Γκετζ. Στη μνήμη του αφιερώνεται η παρούσα βιβλιοπαρουσίαση…
Τα τελευταία χρόνια, που ξαναγνωρίζει, τρόπον τινά, «άνθιση» το ιστορικό μυθιστόρημα από Έλληνες και ξένους λογοτέχνες, που καταπιάνονται με συγγραφική επιδεξιότητα και φωτίζουν με ξεχωριστή «λάμψη» κάποιες από τις παρελθούσες ιστορικές περιόδους του Ελληνισμού, από φίλους και γνωστούς ακούω, συχνότατα, τα ερωτήματα: «Μα, αλήθεια, έτσι έγιναν τα πράγματα όπως τα περιγράφει ο τάδε συγγραφέας; Κι αν δεν έγιναν έτσι, γιατί μπορεί να παραχαράσσει την Ιστορία;»
Συνηθισμένη, επίσης, είναι κι η ακόλουθη απορία αναγνωστών: «Ποιο σκοπό εξυπηρετεί, άραγε, η αφήγηση ενός ψεύτικου γεγονότος ή η παρουσίαση ενός πλαστού προσώπου μέσα σε μια σειρά αληθινών ιστορικής σημασίας γεγονότων με πραγματικούς πρωταγωνιστές, ώστε να προτιμάται από τους σύγχρονούς μας λογοτέχνες αυτή αντί για την ενασχόληση με θέματα και πρόσωπα της απτής και ορατής ανθρώπινης καθημερινότητας;»
Με τα ερωτήματα αυτά να «κλωθογυρίζουν» μέσα μου, ξεκίνησα να διαβάζω «Τα αστέρια της Βερενίκης», ένα λογοτέχνημα, που, όπως αναγράφεται και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, «καθρεφτίζει την αστείρευτη ανάγκη του ανθρώπου για γνώση»! Πρόκειται για ένα έξοχο ιστορικό μυθιστόρημα, που μας προβάλλει την Αίγυπτο των Πτολεμαίων, προσφέρουν οι εκδόσεις «Ψυχογιός» και η γραφίδα του πρόσφατα χαμένου γνωστού Γάλλου συγγραφέα, Ντενί Γκετζ.
Ο Ερατοσθένης ο Κυρηναίος (275 – 195 π.Χ., μαθηματικός, φιλόσοφος, αστρονόμος, φιλόλογος και ποιητής) και η Αυλή των Πτολεμαίων, μ’ επικεφαλής τους βασιλιάδες είναι οι φανεροί πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος στην Αλεξάνδρεια, πολιτικό – οικονομικό – πνευματικό «κέντρο και σημείο αναφοράς», του 3ου π.Χ. αιώνα. Ελληνικές και αιγυπτιακές παραδόσεις σωσμένες μέχρι τα ελληνιστικά χρόνια, ένα συνεχές κυνήγι της Γνώσης και των γνώσεων, αλλά και ιστορίες με πρωταγωνιστές Έλληνες επιστήμονες, τη ζωή, το έργο και τις ιδέες τους «αναμειγνύονται», σ’ ένα καλογραμμένο, θαρρώ, μυθιστόρημα, με όσα νομίζουμε ότι ξέρουμε, μ’ αυτά που δεν ξέρουμε πλήρως ή μ’ εκείνα που γνωρίζουμε αλλιώς για την ελληνιστική Αλεξάνδρεια και το Νείλο, τους βασιλείς και το λαό τους, αλλά και τον ελληνικό στοχασμό στο διάβα των αιώνων της αρχαιότητας!
«Αυτό ακριβώς σε ρωτάω, πόσο μεγάλη είναι ολόκληρη η Γη!», μ’ αυτά τα λόγια ο Πτολεμαίος ο Ευεργέτης, βασιλιάς της Αιγύπτου στον 3ο αιώνα π.Χ. δίνει το έναυσμα στον Ερατοσθένη και τους συνεργάτες του, αφενός, για ένα… συναρπαστικό και συγκλονιστικό κυνήγι, εντός και εκτός Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, γνώσεων, μα και στον Ντένι Γκετζ, αφετέρου, για ένα θελκτικό και καταιγιστικό από άποψη γνώσεων και ιδεών για τις επιστήμες και για την καθημερινή ζωή … λογοτέχνημα!
Καταλήγοντας, θα έλεγα, λοιπόν, ότι ο συγγραφέας είχε πλάσει με ζωντάνια και παραστατικότητα τους χαρακτήρες των ηρώων του μέσα στο πραγματικό ιστορικό τους χωροχρονικό «περιβάλλον» και περιγράφει με γλαφυρότητα όσα γίνονται και όσα του χρειάζονται απ’ τα περασμένα, δίχως να κουράζει το φιλομαθή από την προβολή τόσων πληροφοριών… Έτσι, το ανά χείρας μυθιστόρημα των εκδόσεων «Ψυχογιός» αποτελεί, νομίζω, ένα ψυχωφελές ανάγνωσμα (εκλαϊκευμένης;) επιστημονικής γνώσης, η οποία, υπό άλλη μορφή δοσμένη, ίσως να ήταν και εξαιρετικά απρόσιτη και δυσνόητη από αδαείς αναγνώστες!

Περιβάλλον:
Μόλυναν και τον Έβρο
Δεν έχουν περάσει πολλοί μήνες που στο δικτυακό τόπο της ΠΑΣΕΓΕΣ (βλ. http://www.paseges.gr/portal/cl/co/be4adbb6-1dec-49b6-8d3b-cb806843540d) διαβάσαμε εμβρόντητοι την ακόλουθη είδηση. Αύγουστος του 2009 ήταν! Εκατοντάδες νεκρά ψάρια, κυπρίνοι και γουλιανοί, είχαν εκβραστεί στην περιοχή Πέταλο, του ποταμού Έβρου. Η θανάτωσή τους οφείλεται σε μόλυνση που οφείλεται σε μονάδα επεξεργασίας δερμάτων στην Τουρκία. Σύμφωνα με τον προϊστάμενο του τμήματος Αλιείας της νομαρχίας Έβρου κ. Νίκο Κωτούλα, το συγκεκριμένο περιστατικό δεν ήταν πρωτοφανές, καθώς κατά περιόδους εντοπίζονται στην περιοχή νεκρά ψάρια.

Υγεία:
Παχυσαρκία και καθημερινότητα

Αναφερθήκαμε και στον προηγούμενο μήνα στο πόσο κακό κάνει στον άνθρωπο η παχυσαρκία! Επανερχόμαστε σήμερα στο σημαντικό αυτό κεφάλαιο της καθημερινής ζωής μας...

Στα σπουδαιότερα χαρακτηριστικά του τέλους του 20ου αιώνα και της αρχής του 21ου συμπεριλαμβάνονται οι κραυγαλέες αντιφάσεις τους. Έτσι, ενώ γίνεται καθημερινά πολύς λόγος, παντού, για τον υποσιτισμό και την πείνα, που μαστίζουν τους ανθρώπινους πληθυσμούς σε πολύ μεγάλο μέρος της γης, όλοι, επίσης, συζητούν και σχολιάζουν τις διαστάσεις που έχει λάβει στις σύγχρονες κοινωνίες το πρόβλημα της παχυσαρκίας και για τις πολυποίκιλες βλαβερές του συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία!
Η παχυσαρκία είναι η υπερβολική εναπόθεση λίπους στις λιπαποθήκες του σώματος. Οι γιατροί λένε πως οφείλεται σε κληρονομικούς, περιβαλλοντικούς και ψυχολογικούς παράγοντες. Έχει, όμως, διαπιστωθεί και ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση για παχυσαρκία. Φυσιολογικά, το λίπος, στο σύνολό του, αποτελεί το 15 – 20% του σωματικού βάρους για τον άνδρα και το 20 έως 25% για τη γυναίκα. Στην παχυσαρκία, το ποσοστά αυτό μπορεί να φτάσει το 40%, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις και το 70% (κακοήθης παχυσαρκία). Η κατανομή αυτού του λίπους, σύμφωνα με την ιατρική, είναι γενετικά καθορισμένη (δομικό λίπος) και διαφέρει ανάλογα με το φύλο. Διαφοροποιείται κατά τη διάρκεια της ήβης, κατά την εποχή δηλαδή που αναπτύσσονται τα δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του φύλου.
Την ίδια ώρα, λοιπόν, που 800 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από την πείνα στον κόσμο, περισσότεροι από 1.5 δισεκατομμύριο ενήλικες είναι παχύσαρκοι, εκ των οποίων 300 εκατομμύρια είναι υπέρβαροι. Στην Αμερική, πάντως, όπως λένε οι επιστήμονες, τα τελευταία 15 χρόνια διπλασιάστηκε ο αριθμός των παιδιών που χαρακτηρίζονται παχύσαρκα και το έτος 2030 το 100% των παιδιών στις ΗΠΑ θα είναι παχύσαρκα, ενώ το ποσοστό των ανηλίκων αυξήθηκε κατά 35%. Κάτω από τέτοιες συνθήκες, το πρόβλημα της παχυσαρκίας μεταβάλλεται σε πολυσύνθετο κοινωνικό ζήτημα, το οποίο, πλέον, έχει, εάν μελετήσουμε και τους παγκόσμιους σχετικούς στατιστικούς πίνακες, ανεξέλεγκτα λάβει διαστάσεις και δυσίατης επιδημίας, η οποία, με τη σειρά της, έχει «εισβάλει» και στη χώρα μας!
Σύμφωνα με πρόσφατα στατιστικά στοιχεία, το 38% των Ελληνίδων είναι παχύσαρκες, με βάση τα διεθνή κριτήρια, ενώ η χώρα μας βρίσκεται στην πρώτη θέση στην Κοινότητα, με δεύτερες τις γυναίκες στη Μάλτα (34%), ενώ στην Ελλάδα και περισσότεροι από 7 στους 10 άνδρες αντιμετωπίζουν μικρό ή μεγάλο πρόβλημα βάρους, με το 53% να είναι υπέρβαροι και το 20% παχύσαρκοι. Συνολικά, εξάλλου, το 36% των ανδρών στην Ελλάδα έχουν ανδρικού τύπου παχυσαρκία, δηλαδή έχουν πολύ λίπος συσσωρεμένο στην περιοχή της κοιλιάς.
Πού οφείλεται, όμως, η σημερινή έξαρση της παχυσαρκίας; Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι από τα 300 εκατομμύρια υπέρβαρων στον πλανήτη, σχεδόν οι μισοί ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες. Στη ρίζα του προβλήματος, η αστικοποίηση και η παγκοσμιοποίηση στην αγορά διατροφικών προϊόντων. Μειώνεται η σωματική άσκηση και αυξάνεται η κατανάλωση πλουσιότερων σε θερμίδες προϊόντων. Περισσότερη ζάχαρη, κορεσμένα λίπη και αλάτι. Ο δυτικόφερτος τρόπος κατανάλωσης θεωρείται κοινωνική πρόοδος! Για κάποιες κοινωνίες, «παχύς» εξακολουθεί να σημαίνει «καλοζωϊσμένος».
Ένα, όμως, νέο και ριζοσπαστικό μέτρο για την καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας εφαρμόζουν πολλά σχολεία στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Όπως έχει δημοσιοποιηθεί, κάθε χρόνο οι υπεύθυνοι του σχολείου αποστέλλουν στους γονείς μία αναφορά όχι μόνο για την απόδοση των παιδιών τους στα μαθήματα, αλλά και για το πόσο υπέρβαρα είναι. Μήπως θα πρέπει, άραγε, να γίνει το ίδιο και στην Ελλάδα, όπου ο αριθμός των παχύσαρκων παιδιών έχει ανεξέλεγκτα παρεκτραπεί λόγω κακής διατροφής σε σπίτι και σχολείο;
Πρόσφατα, διάβαζα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, εφόσον αυτή (πρέπει να) είναι το αντικοινωνικό φαινόμενο και πρέπει να μην αντιμετωπίζονται με ρατσισμό οι παχύσαρκοι συνάνθρωποί μας, ότι «ένας μεγάλος αριθμός ερευνών υποδεικνύουν στα συμπεράσματά τους ότι η ψυχολογική υποστήριξη σε μια προσπάθεια απώλειας βάρους σε συνδυασμό με τις κατάλληλες ιατρικές οδηγίες και παρεμβάσεις συνεισφέρει σημαντικά στη διατήρηση των θετικών θεραπευτικών αποτελεσμάτων και όχι μόνο στη επίτευξή τους. Για παράδειγμα, φαίνεται πως ο στιγματισμός από το ευρύτερο κοινωνικό αλλά και το στενότερο συγγενικό περιβάλλον ενισχύει την αρνητική εικόνα εαυτού του παχύσαρκου ατόμου. Μια χαμηλή αυτοπεποίθηση συνοδευομένη συνήθως από πολλές ενοχές και το συναίσθημα του αδιεξόδου συμβάλλουν σε έναν αρνητικό φαύλο κύκλο, όπου η πολυφαγία χρησιμοποιείται ως διέξοδος στο πρόβλημα το οποίο αρχικά προκαλεί» (Σ. Χατζηδημητρίου στο e-psychology.gr) .
Κι αν δεν έχετε πειστεί απ’ όσα λέγονται από τους τριγύρω μας επιτιμητικά ή περιπαικτικά, κάθε μέρα, για την παχυσαρκία και τους παχύσαρκους, ας αφουγκραστείτε, τουλάχιστον, έστω και την τελευταία στιγμή, το «καμπανάκι», που κρούουν κάθε τρεις και λίγο οι σχετικοί γιατροί και επιστήμονες, οι οποίοι εξακολουθούν να φωνάζουν για τις ζημιογόνες συνέπειες της παχυσαρκίας, δηλαδή ότι, αποδεδειγμένα, η παχυσαρκία είναι διαρκής απειλή για τον άνθρωπο. Και τούτο, καθώς αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών νοσημάτων, εγκεφαλικών επεισοδίων και σακχαρώδους διαβήτη, ενώ η απώλεια σωματικού βάρους έστω και 5 – 10% μπορεί να μειώσει τους παράγοντες κινδύνου και την αρτηριακή πίεση.


Ιστορία:
Η υπόθεση «ΑΣΠΙΔΑ»

Στις 18 Μαΐου 1965, μετά από 1.5 χρόνο περίπου στην εξουσία από την υπό το Γ. Παπανδρέου κυβέρνηση της «Ένωσης Κέντρου», έρχεται μια ακόμη «βόμβα», που οι «παράπλευρες απώλειές» της έπληξαν όχι μονάχα τους κυβερνητικούς, αλλά και τη δεξιά ΕΡΕ του Π. Κανελλόπουλου και την ΕΔΑ, την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση της προδικτατορικής Αριστεράς...
Μια επαρχιακή εφημερίδα, ο «Ημερήσιος Κήρυκας» από τη Λάρισα δημοσιεύει ένα κείμενο, το οποίο κανείς, εκείνη τη μέρα, δεν μπορούσε να αναλογιστεί τις παταγώδεις συνέπειες που θα είχε για την Ελλάδα ολόκληρη. Έκανε λόγο για την ύπαρξη μιας αριστερής οργάνωσης στον ελληνικό στρατό με βλέψεις σε πραξικοπηματική κατάληψη της εξουσίας, με σκοπό να εκκαθαριστούν η κοινωνία και ο στρατός από τα δεξιά και φιλοβασιλικά στοιχεία.
Ήταν η ΑΣΠΙΔΑ, που ανήκε – κατά την εφημερίδα – στην Αριστερά και το όνομά της ήταν αρκτικόλεξο από τις λέξεις «Αξιωματικοί Σώσατε Πατρίδα Ιδανικά Δημοκρατία Αξιοκρατία». Να διευκρινίσουμε, πριν συνεχίσουμε, κάτι, ότι, μετά το κίνημα στο Γουδή (1909) και, ιδιαίτερα, από τα χρόνια του 1916 (του «Διχασμού» σε βενιζελικούς και βασιλικούς) και δώθε, υπήρχαν πάντοτε κλίκες, ομάδες και ομαδούλες στο ελληνικό στράτευμα ανάλογα με τις πολιτικές προτιμήσεις των αξιωματικών και υπαξιωματικών που τις απάρτιζαν. Αυτό δυσχέραινε τον ουσιαστικό έλεγχο του στρατού από τους πολιτικούς προϊσταμένους του Υπουργείου Στρατιωτικών ή αργότερα Εθνικής Αμύνης.
Ο «Ημερήσιος Κήρυκας» έκλινε ιδεολογικά προς την Ε.Ρ.Ε., αφού απηχούσε κυρίως τις θέσεις του Θεσσαλού πολιτευτή και τ. προέδρου της βουλής επί Καραμανλή (1956– ’63) Κ. Ροδόπουλου. Έτσι, η αποκάλυψη περί παραστρατιωτικών οργανώσεων, αν και δημοσιεύτηκε την επομένη (19/05) στα αδιάλλαχτα δεξιά φύλλα των αθηναϊκών εφημερίδων, συνοδευόταν με πολλές επιφυλάξεις και ερωτηματικά.
Όταν ήρθε στο φως η αποκάλυψη περί ΑΣΠΙΔΑ, δεν πέρασε απαρατήρητη από τα κυβερνητικά στελέχη. Ο Γ. Παπανδρέου σημειωτέον είχε, από το Φλεβάρη του ’64, τοποθετήσει το φιλοβασιλικό Πέτρο Γαρουφαλιά ως Υπουργό Άμυνας, που αποδείχτηκε «Δούρειος Ίππος» της παράταξής του, και τον τότε κεντροαριστερό Μιχάλη Παπακωνσταντίνου ως Υφυπουργό. Ταυτόχρονα, όμως, υπήρχαν αρκετοί Δεξιοί στα ανώτερα και ανώτατα κλιμάκια της στρατιωτικής ιεραρχίας, μόνο και μόνο, για να διατηρηθεί τάχα η αλλοτινή επί Καραμανλή «ισορροπία». Αυτοί κανόνιζαν και όχι ο υπουργός και ο υφυπουργός Αμύνης τις τοποθετήσεις των αξιωματικών και των στρατευμένων, τις μεταθέσεις και τις προαγωγές τους. Μα πριν αλέκτωρ λαλήσει τρις, επρόκειτο η ΑΣΠΙΔΑ να ταλανίσει την πολιτική και τη στρατιωτική ζωή στην Ελλάδα με ανεπανόρθωτες συνέπειες έως την επιβολή της χούντας των συνταγματαρχών της 21/04/’67.
Η κυβέρνηση, λοιπόν, Γ. Παπανδρέου απαντά στους ισχυρισμούς περί ΑΣΠΙΔΑ ότι «...η υπόθεσις στερείται πάσης σοβαρότητος». Τα υψηλόβαθμα στελέχη της «Ενώσεως Κέντρου» και της κυβέρνησης πίστευαν πως πίσω από τον «Ημερήσιο Κήρυκα» κρύβονταν η Δεξιά και το Παλάτι, που ήθελαν να αποτινάξουν από πάνω τους το σάλο που είχε δημιουργηθεί σε βάρος τους το αμέσως προηγούμενο χρονικό διάστημα με την αποκάλυψη του περιβόητου, αντικομουνιστικού σχεδίου «Περικλής».
Η Ε.Ρ.Ε. εκμεταλλευόταν τη μεγάλη ευκαιρία. Μες στο πανικό και τη σύγχυση, παρά τις συνεχείς διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου πως όλα είναι σκευωρίες, στην ίδια την κυβερνητική παράταξη πύκνωναν οι κατηγορίες και δίχως ο αρμόδιος υπουργός Αμύνης να κάνει κάτι δραστικό, για να τις αποσείσει.
Πώς είχε διαμορφωθεί η πολιτική σκηνή εκείνη τη στιγμή εντός συνόρων; Η πολιτική της «Ε.Κ.» ήταν πολιτική συμβιβασμών και υποχωρήσεων σε όλα τα επίπεδα, δεν προχώρησε στον εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού κινήματος σύμφωνα μ’ αυτά που υποσχέθηκε, δεν προχώρησε στην πλήρη αποκάλυψη των σκανδάλων της Ε.Ρ.Ε. και την τιμωρία των ενόχων, ψήφισε μάλιστα τον Ιούνιο του 1965 την απαλλαγή της. Ο στρατός και τα Σώματα Ασφαλείας έμειναν ανέπαφα. Η κυβέρνηση πήρε ημίμετρα στο ζήτημα της αμνηστίας των πολιτικών κρατουμένων και αντιμετώπισε τους εργατικούς αγώνες με την αστυνομία. Όλα αυτά δημιούργησαν αγανάκτηση στους εργαζόμενους και τους έσπρωξαν σε κινητοποιήσεις, για να υλοποιήσουν οι ίδιοι την λύση των προβλημάτων τους.
Η Αμερικάνικη Πρεσβεία πίστευε στις αρχές του καλοκαιριού του ’65 ότι ο βασιλιάς Κωνσταντίνος δεν θα τα έβαζε με τους Παπανδρέου, διότι «θα είχαν μαζύ τους τις μάζες». Παράλληλα, επεσήμαινε ότι δεν υπήρχε αδιαφιλονίκητος διάδοχος στην ηγεσία του «Κέντρου», γιατί ο Μητσοτάκης είχε σημαντικούς αντιπάλους, κυρίως στο χώρο των εκδοτών. Ο Άνσουτζ προέβλεπε, συνεπώς, ένα σχετικά ήσυχο καλοκαίρι.
Οι προβλέψεις του διαψεύστηκαν, όμως, αμέσως. Ο Γ. Παπανδρέου γνωστοποίησε στο Παλάτι την πρόθεσή του να προχωρήσει σε αλλαγές στο στράτευμα και ειδικότερα στην απομάκρυνση του στρατηγού Γεννηματά, αρχηγού του ΓΕΣ.
Ο διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Κωνσταντίνου, Χοϊδάς, συναντήθηκε με τον Άνσουτζ στις 23 Ιουνίου και του είπε πως, ¬ αν αυτό συνέβαινε, ¬ ο βασιλιάς θα απέσυρε την εμπιστοσύνη του από τον πρωθυπουργό. Ο Χοϊδάς επικαλέστηκε την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ και κατηγόρησε τους Παπανδρέου για επιχείρηση άλωσης του στρατεύματος. Εξήγησε δε παράλληλα ότι ο βασιλιάς Παύλος είχε συγκρουστεί για τον ίδιο λόγο με τον Καραμανλή, προκαλώντας την παραίτησή του από την πρωθυπουργία το 1963.
Ο Κωνσταντίνος, είπε ο Χοϊδάς, «έπρεπε να τραβήξει κάπου τη γραμμή» και να ζητήσει την παραίτηση του Παπανδρέου, εάν εκείνος επέμενε στις αλλαγές στον στρατό. Ο Άνσουτζ, από την πλευρά του, συμφώνησε ότι το Παλάτι έπρεπε να επιμείνει στον έλεγχο του στρατεύματος, για να μην επιτραπεί η «πολιτικοποίησή» του. Επέμεινε, όμως, ότι «ο βασιλιάς πρέπει να ζυγίσει ποια είναι η κατάλληλη στιγμή για την αναμέτρηση με τον Παπανδρέου» και προειδοποίησε πως ο αρχηγός της «Ένωσης Κέντρου» θα μπορούσε να μεταφέρει την αναμέτρηση στους δρόμους. Ο Αμερικανός διπλωμάτης αντιπρότεινε κάποια συμβιβαστική λύση με το διορισμό αντικαταστάτη του Γεννηματά, ο οποίος να χαίρει της εμπιστοσύνης του Παλατιού. Ο Χοϊδάς ανεχώρησε για την Κέρκυρα όπου βρισκόταν ο Κωνσταντίνος με την οικογένειά του και υποσχέθηκε να ενημερώσει τον Άνσουτζ μόλις επιστρέψει. Στο τηλεγράφημά του ο ίδιος έγραφε ότι δεν ήταν βέβαιος κατά πόσον «ο βασιλιάς θα ρίξει το γάντι στον Παπανδρέου» ή αν «ο Χοϊδάς μετρούσε τη θερμοκρασία του» για να διαπιστώσει τι στάση θα κρατούσαν οι Αμερικανοί σε μιαν κρίση.
Δε χρειάστηκε να περιμένει όμως πολύ, γιατί ο Χοϊδάς έστειλε την πρώτη επιστολή στον πρωθυπουργό, η οποία στάθηκε και, τρόπον τινά, το «εναρκτήριο λάκτισμα» της «κόντρας» βασιλιά – πρωθυπουργού, η οποία θα ακολουθήσει. Αφού ο Γ. Παπανδρέου είχε νωρίτερα ζητήσει και πάρει, στις 21 Ιουνίου, ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή πιστεύοντας ότι, όταν θα είναι κοινοβουλευτικά δυνατός, θα μπορέσει να κάνει τις εκκαθαρίσεις που θέλει στον στρατό, ο υπουργός Άμυνας, ο Π. Γαρουφαλιάς διαδραμάτιζε, τις επόμενες ώρες, βασικό ρόλο, μια και το πρωί της 24ης Ιουνίου συναντήθηκε και αυτός με τον Άνσουτζ. Μεταξύ άλλων, κατηγόρησε τον Ανδρέα Παπανδρέου ως «συνοδοιπόρο των κομμουνιστών» και αποκάλυψε ότι είχε συναντηθεί μαζύ του, ζητώντας να μην έλθει σε σύγκρουση με το Παλάτι. Ο Άνσουτζ πρότεινε και πάλι κάποια συμβιβαστική λύση, αλλά ο Γαρουφαλιάς ήταν εξαιρετικά απαισιόδοξος.
Μια μέρα αργότερα (25/06/’65), δημοσίευμα της εφημερίδας «ΤΟ ΒΗΜΑ» προξενεί νέο πάταγο! Δημοσιεύεται πόρισμα ειδικών εμπειρογνωμόνων, σύμφωνα με το οποίο δήθεν υποκινούμενο από τους κομμουνιστές σαμποτάζ σε αυτοκίνητα της 117 Μοίρας Πυροβολικού – το οποίο κατήγγειλε ο διοικητής της αντισυνταγματάρχης Γ. Παπαδόπουλος – ήταν «φυσιολογικές βλάβες».
Και στις 28 Ιουνίου 1965, οι «μάσκες» πέφτουν! Η άλλοτε φιλοκυβερνητική εφημερίδα «Ελευθερία» του Π. Κόκκα και προσωπικού φίλου του υπουργού Οικονομικών, Κ. Μητσοτάκη, ρίχνει μια «βόμβα» που κάνει άνω κάτω την Ελλάδα ολόκληρη και κατακεραυνώνει άνευ προηγουμένου τους Παπανδρέου: «Ο Ανδρέας είναι ο οργανωτής του ΑΣΠΙΔΑ».
Ο Ανδρέας Παπανδρέου, γιος του πρωθυπουργού και υπουργός αναπληρωτής Συντονισμού, « ...χωρίς να έχει καμία αρμοδιότητα – γράφει η «Ελευθερία» – και ερχόμενος εις πλήρη αντίθεση και προς το πολίτευμα και προς τους νόμους και προς τας προγραμματικάς αρχάς της «Ε.Κ.» αναμείχθηκε εις το στράτευμα και εις την ΚΥΠ. Επιδίωξε να ιδρύσει «μικρομάγαζον» εις τον στρατόν...». Ένα τέτοιο πρόσωπο είναι ανεπιθύμητο στην κυβέρνηση και στην παράταξη γράφει το άρθρο της «Ελευθερίας» ( πιθανώς καθ’ υπόδειξη του Μητσοτάκη, που δεν μπορούσε μάλλον να «χωνέψει» ότι, μετά το θάνατο του θείου του, Σοφοκλή Βενιζέλου, δεν έλαβε ηγετική θέση μέσα στο κόμμα, ίσως και την πρωτοκαθεδρία, αλλά κινδυνεύει ακόμη και να εξοβελιστεί από τον Αμερικανόφερτο Ανδρέα Παπανδρέου).
Εκείνες τις ημέρες, ο Μητσοτάκης θα προσκαλέσει στο σπίτι του τον Άνσουτζ μαζύ με άλλους Αμερικανούς καθώς και τον εκδότη της εφημερίδας «Ελευθερία», Πάνο Κόκκα. Ο Μητσοτάκης εξέφρασε την άποψη ότι «ο Ανδρέας έπρεπε να απομακρυνθεί, όχι μόνο από την κυβέρνηση, αλλά και από την Ελλάδα». Ο τρόπος με τον οποίο αντιδρούσαν και ο Μητσοτάκης και ο Κόκκας κάθε φορά που άκουγαν το όνομα του Ανδρέα εντυπωσίασε τον Άνσουτζ.
Στο μεταξύ, στον Έβρο διαδραματίστηκε (Ιούνης 1965) η γνωστή προβοκάτσια με πρωταγωνιστή τον Γ. Παπαδόπουλο, τον κατοπινό αρχηγό της δικτατορίας. Ο Γ. Παπανδρέου δεν τιμώρησε τον Γ. Παπαδόπουλο, αν και είχε αποδειχτεί, όπως εγράφη παραπάνω, ότι ο ίδιος προκάλεσε το σαμποτάζ στα 3 στρατιωτικά αυτοκίνητα και όχι οι στρατιώτες Μπέκιος και Ματάκης, οι οποίοι είχαν «ομολογήσει», μετά από φριχτά βασανιστήρια, ότι υποκινούνταν από το ΚΚΕ!
Ο Γ. Παπανδρέου, τότε, αποφάσισε να αντικαταστήσει τον παλιό του φίλο υπουργό Εθνικής Άμυνας, Πέτρο Γαρουφαλιά. Ωστόσο, ο Γαρουφαλιάς δεν παραιτήθηκε! «Καλούσε βουλευτές της «Ένωσης Κέντρου» και τους βολιδοσκοπούσε, αν θα τον ενέκριναν για πρωθυπουργό. Είχε τότε σιγουρευτεί πως θα ήταν δυνατό να γίνει πρωθυπουργός και είχε πάρει τόσο θάρρος, ώστε τους καλούσε και στο ίδιο γραφείο του στο υπουργείο»!, γράφει ο τότε υφυπουργός Αμύνης, Μ. Παπακωνσταντίνου.
Έτσι, ο πρωθυπουργός σκέφτηκε τη μοναδική λύση που φάνηκε προτιμότερη εκείνη τη στιγμή. Και το φίλο του δε θα πρόσβαλε και από την «κρίση» θα εξερχόταν ευκολότερα. Να αναλάβει προσωρινά ο ίδιος το υπουργείο Εθνικής Άμυνας αντί του Γαρουφαλιά και να ξεκαθαρίσει το «ομιχλώδες τοπίο», άσχετα αν η αντιπολίτευση και ο Κόκκας ή όσοι τον είχαν χρησιμοποιήσει ως «αχυράνθρωπο» και την εφημερίδα του ως «άμβωνα κηρύγματος ηθικής» θα έλεγαν πως θέλει να συγκαλύψει το γιο του. Είχε, εξάλλου, και το Δεκέμβρη του 1963, με διάταγμα του βασιλιά Παύλου, ο Γ. Παπανδρέου προσωρινά αναλάβει αναπληρωτής υπουργός Αμύνης και είχε λύσει ένα πρόβλημα με το στρατό, γιατί να μη γίνει το ίδιο και τώρα με τον «ανοιχτόμυαλο» βασιλιά Κωνσταντίνο;
Στις 30 Ιουνίου, όμως, η φιλοκαραμανλική εφημερίδα των Αθηνών «Ημέρα» σημειώνει: «Πληροφορούμεθα ότι συνεφωνήθη συσχετισμός εκδηλώσεων μεταξύ ανομοιογενών κυβερνητικών παραγόντων, ως οι κ.κ. Στεφανόπουλος, Μητσοτάκης και Τσιριμώκος, οίτινες, μονολότι εμπνέονται έκαστος από κεχωρισμένους σκοπούς, συνηντήθησαν εις κοινόν έδαφος αντιδράσεως έναντι του Πρωθυπουργού και του υιού του. Παράλληλοι κινήσεις φέρουν εις το προσκήνιον της αντιδράσεως προς την σημερινήν ηγεσίαν του Κέντρου τα περισσότερα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου, τα οποία, ενώ συντηρούν τα προσχήματα της νομιμοφροσύνης προς τον Πρωθυπουργόν, ευρίσκονται και εις οργανικής επαφήν προς τους κ.κ. Στεφανόπουλον, Μητσοτάκην και Τσιριμώκον σχηματίζοντας κατ’ ουσίαν υποκυβέρνησιν εντός των κόλπων της Πολιτικής Επιτροπής. Η εκπαραθύρωσις αυτή θα εφαρμοσθή είτε εάν ο κ. Γ. Παπανδρέου αντιτάξη άρνησιν εις την κηδεμονίαν είτε ακόμη και αν την αποδεχθή. Τούτο συμβαίνει διότι οι συνασπισθέντες παράγοντες είναι πεπεισμένοι ότι είναι αδύνατος η ομαλή λειτουργία της κυβερνητικής μηχανής με Πρωθυπουργόν τον κ. Γ. Παπανδρέου».
Την ίδια μέρα, ο Άνσουτζ συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό Παπανδρέου, παρόντος και του διπλωματικού συμβούλου Τζων Σωσσίδη. Ο Γ. Παπανδρέου εκμυστηρεύθηκε ότι σχεδίαζε να απολύσει τον Γαρουφαλιά και να αναλάβει ο ίδιος το υπουργείο Άμυνας. Ο Άνσουτζ απεκόμισε την εντύπωση ότι ο πρωθυπουργός πίστευε πως είχε ακόμη περιθώρια να συνεννοηθεί προσωπικά με τον Κωνσταντίνο. Ο Αμερικανός διπλωμάτης τον συμβούλευσε να αποφύγει την κρίση, γιατί θα ήταν επιζήμια τόσο για τα ελληνικά, όσο και για τα αμερικανικά συμφέροντα. Ο βασιλιάς πληροφορήθηκε τη στάση του Άνσουτζ και εξέφρασε τη δυσφορία του σε στελέχη της CIA, διότι η Πρεσβεία εμφανιζόταν αντίθετη στα σχέδιά του.
Ενώ ο υπουργός Αμύνης αρνήθηκε στις 3 και στις 7 Ιουλίου να εκτελέσει εντολή του πρωθυπουργού για αποπομπή του βασιλικού επιτρόπου που διενεργεί τις ανακρίσεις για την ΑΣΠΙΔΑ, δημιουργείται μια μίνι κυβερνητική κρίση, με την άρνηση του Γαρουφαλιά να παραιτηθεί και να αποχωρήσει από το υπουργείο. Πρωτοφανές!
Ούτως ή άλλως, όμως, ο Κωνσταντίνος έκανε τη μοιραία κίνηση με την ιταμή επιστολή που έστειλε στον Γ. Παπανδρέου στις 8 Ιουλίου, στην οποία εκείνος απάντησε με σχέδιο διατάγματος για την απόλυση του Γαρουφαλιά.
Τα στελέχη της πρεσβείας είχαν συνεχείς συναντήσεις με βουλευτές και παράγοντες του «Κέντρου» το κρίσιμο διάστημα 8 – 15 Ιουλίου. Ο Μητσοτάκης και ο Στ. Στεφανόπουλος επέμεναν ότι ο πρωθυπουργός έπρεπε να διορίσει αντικαταστάτη του Γαρουφαλιά άτομο που να χαίρει της εμπιστοσύνης του Παλατιού. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, σε συζήτησή του με τον Άνσουτζ, πρόβλεπε ότι ο βασιλιάς θα έκανε πραξικόπημα αν σημειωνόταν αδιέξοδο. Βρήκε την ευκαιρία να προσθέσει ότι «δεν είναι αντιαμερικανός ούτε και εναντίον των δυτικών συμφερόντων», ενώ ο Άνσουτζ τού ζήτησε να βοηθήσει στην εξεύρεση συμβιβαστικής φόρμουλας.
Ο Γ. Παπανδρέου οργισμένος απαντά στον «πεισματάρη» Γαρουφαλιά (10/07): «...Όσα γράφετε και όπως τα γράφετε είναι ανάξια υμών και ως υπουργού και ως προσώπου.. Καθώς εδήλωσα ήδη η ανάκριση θα εξακολουθήσει το έργο της, αλλ’ η πολιτική σκευωρία θα συντριβεί.» Και στις 13 Ιουλίου, η Κ.Ο. της «Ένωσης Κέντρου» διαγράφει το Γαρουφαλιά, ο οποίος, όμως, πείσμων, αρνείται να αποχωρήσει από το υπουργείο του. Την επομένη (14/07), ο πρωθυπουργός λαβαίνει την τρίτη βασιλική επιστολή, στην οποία, αμετακίνητος από τις θέσεις του, απαντά στις 15/07/’65.
Όσο διάστημα προσπαθούσε ο Γ. Παπανδρέου να πείσει το Γαρουφαλιά να αποχωρήσει, αντήλλαξε, όπως βλέπουμε, και τρεις επιστολές με το βασιλιά Κωνσταντίνο, για να τον ενημερώσει για τις προθέσεις του να αναλάβει ο ίδιος το υπουργείο Αμύνης και να ξεμπερδεύει μια κι έξω με την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ. Ο μονάρχης, στις απαντητικές του επιστολές, αρνήθηκε κατηγορηματικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ασχολείται μάλλον πιο πολύ με τη νεογέννητη κόρη του και αρνείται να δώσει ξεκάθαρη λύση σ’ ό,τι θέτει ο πρωθυπουργός.
Και συνέβαινε το καλοκαίρι του ’65, στην Αθήνα, ένα μοναδικό στα παγκόσμια πολιτικά χρονικά. Ένας πολιτικός απολάμβανε της εμπιστοσύνης του ανωτάτου άρχοντος ως πρωθυπουργός αλλά όχι, όμως, και ως ...υπουργός Αμύνης!


Μουσική:
Η Εθνική Λυρική Σκηνή
Τον 1939, ιδρύεται η Εθνική Λυρική Σκηνή ως τμήμα του Εθνικού Θεάτρου, με διευθυντή τον Κωστή Μπαστιά. Ως αυτόνομος οργανισμός λειτουργεί από το 1944, με κύριους ιδρυτές τους Ναπολέοντα Λαμπελέτ, Διονύσιο Λαυράγκα και μιαν ομάδα μουσικών. Πρώτη παράσταση για την Εθνική Λυρική Σκηνή η «Νυχτερίδα» του Γιόχαν Στράους.
Η Εθνική Λυρική Σκηνή ανέδειξε το λυρικό θέατρο στην Ελλάδα και παρουσίασε πολλές όπερες κλασικού ρεπερτορίου αλλά και σύγχρονων συνθετών. Το 1939 δημιουργήθηκε και το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ως παράρτημά της με διευθυντή το Χορευτή–Χορογράφο Σάσα Μάχωφ.

Σπινθήρας

Μηνιαία Επιθεώρηση για τον Άνθρωπο και τη Γνώση

Η Ιστορία είναι η διαδρομή του Ανθρώπου στο Χρόνο και η εξελικτική πορεία του από το Χάος προς τη Ζωή και από το Άτομο στην Κοινωνία

Σύμβουλος έκδοσης: Γ. Η. Ορφανός - Απτεραίος (apteraios@yahoo.com)
08 Απρίλη 2010, Τεύχος 05, Τόμος 2 , Θέματα:

Τα καθημερινά εφόδια (της σύνταξης)
Λογοτεχνία: Ένας Έλληνας στο Παρίσι του 19ου αι.
Περιβάλλον: Πράσινη Βίβλος για μια θαλάσσια πολιτική
Βιολογία: Νέος Μέντελ, αλλά χωρίς… ράσα
Οικονομία: Μαρξ και «Grundrisse»
Υγεία: Πάχος = (άμεσος και μεγάλος) κίνδυνος!
Ιστορία: Μια δύσκολη εικοσαετία για την Ελλάδα, 1859 – ’77

Τα καθημερινά εφόδια
Πολλές είναι οι καθημερινές δυσκολίες στη ζωή ενός ανθρώπου, στην ιδιωτική και στη δημόσια. Σχετίζονται και με τον τρόπο που ο ίδιος αντιμετωπίζει όσα συναντά και με το πώς οι άλλοι, όσοι ζουν και δραστηριοποιούνται τριγύρω του, άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενοι στο δρόμο του.
Ένα από τα χρησιμότερα εφόδια για τον καθένα μας στον καθημερινό αγώνα είναι η ελπίδα. Το να έχεις ελπίδα σημαίνει ότι δεν υποχωρείς σε όσα σε συντρίβουν, στις δυσκολίες ή τις αναποδιές της καθημερινότητας και ότι δεν εγκαταλείπεις απογοητευμένος τις προσπάθειές σου και αυτοτίθεσαι στο περιθώριο και αφήνεις τους άλλους να σε εκμεταλλεύονται…
Είναι και η αισιοδοξία ένα πολύτιμο εφόδιο στον ανθρώπινο αγώνα για ψυχική ολοκλήρωση, υλική πρόοδο και πνευματική καλλιέργεια. Είναι η έντονη πίστη ότι όλα θα πάνε καλά, μολονότι πολλά και διάφορα παρά τη θέλησή σου, εντός και εκτός προγράμματος, σε εμποδίζουν. Η αισιοδοξία, και πολύ περισσότερο όταν συνοδεύεται από την ανιδιοτέλεια, δεν αφήνει την ανθρώπινη ψυχή να σταματήσει να αγωνίζεται για την επίτευξη όσων θα ωφελήσουν τον άνθρωπο να κοινωνικοποιηθεί και να γνωρίσει τον εαυτό του και να αιστανθεί αυτοπεποίθηση, αλλά και των κοινωφελών από τους στόχους του χωρίς ζήλιες ή μικροψυχίες για τους άλλους.
Εάν η αισιοδοξία και η ελπίδα είναι από τα εφόδια που πρέπει να ‘ναι ο καθένας μας εξοπλισμένος ως μεμονωμένο άτομο, όλοι θα συμφωνούσαμε ότι είναι σημαντικό σε μιαν οποιαδήποτε ανθρώπινη σχέση, συγγενική – φιλική – ερωτική και επαγγελματική, η κατανόηση του πώς νιώθει και πώς σκέφτεται ο άλλος και πώς αυτά τα συναισθήματα και οι σκέψεις τον κάνουν να ξεχωρίζει από ένα σύνολο και να ζει μέσα σ’ αυτό. Έτσι, οι άνθρωποι δεν καταντούν ποτέ παράσιτα της αγάπης των άλλων, άδικοι, ρηχοί και … βιτρινολάτρες εγωιστές!
(Της Σύνταξης)

Λογοτεχνία:
Ένας Έλληνας στο Παρίσι του 19ου αι.
100 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από το θάνατο μιας σημαντικής φυσιογνωμίας της Νεότερης Γαλλικής Λογοτεχνίας και των Ελληνικών Γραμμάτων. Ο λόγος για τον Ζαν Μορεάς ή Ιωάννη Παπαδιαμαντόπουλο.
Ο Ι. Παπαδιαμαντόπουλος γεννήθηκε το 1856 στην Αθήνα, γιος του νομικού Αδαμαντίου Παπαδιαμαντόπουλου. Πέθανε από ασθένεια του ήπατος στο Παρίσι το 1910, ενώ η σορός του αποτεφρώθηκε σύμφωνα με την τελευταία επιθυμία του. Πραγματοποίησε νομικές σπουδές στη Γερμανία (Μόναχο) και τη Γαλλία (Παρίσι). Στη Γαλλία, όμως, εγκατέλειψε τις σπουδές του και μπήκε στους εκεί λογοτεχνικούς κύκλους. Μετά από τρία χρόνια παραμονής στο Παρίσι επέστρεψε για λίγο στην Ελλάδα για να ανακοινώσει στην οικογένειά του τη μόνιμη εγκατάστασή του στη Γαλλία. Το 1880 γύρισε στο Παρίσι και από τότε επισκέφτηκε τη γενέτειρά του μόνο δυο φορές, μια το 1897 για να συμμετάσχει στον ελληνοτουρκικό πόλεμο και μια το 1906 για να παρακολουθήσει παράσταση του θεατρικού του έργου «Ιφιγένεια εν Ταύροις» από το θίασο του ζεύγους Συλβαίν στο Παναθηναϊκό Στάδιο.
Στο Παρίσι, ο Παπαδιαμαντόπουλος έγινε δημοφιλής ποιητής με το ψευδώνυμο Ζαν Μορεάς, ασπάστηκε αρχικά το συμβολισμό και συνδέθηκε με τους Μαλλαρμέ, Βερλαίν και Όσκαρ Ουάιλντ. Εν συνεχεία, ωστόσο ίδρυσε τη λεγόμενη Ρομανική Σχολή επιχειρώντας την υλοποίηση νέων ποιητικών οραματισμών. Στα γαλλικά δημοσίευσε ποιητικές συλλογές με γνωστότερη τη «Στροφές» (που αποτελείται από έξι συνολικά τόμους και αποκαλύπτει ένα νέο προσανατολισμό του ποιητή προς το νεοκλασικισμό), μυθιστορήματα, αισθητικά και λογοτεχνικά δοκίμια, και την τραγωδία «Ιφιγένεια εν Ταύροις», διασκευή από την ομώνυμη τραγωδία του Goethe. Προς το τέλος της ζωής του πήρε τη γαλλική υπηκοότητα και ήταν υποψήφιος της Γαλλικής Ακαδημίας των Αθανάτων.
Στο χώρο της νεοελληνικής λογοτεχνίας πρωτοεμφανίστηκε με νεανικά ποιήματα και άρθρα, τα οποία δημοσίευσε με το πραγματικό του όνομα στο περιοδικό της εποχής Αττικός Μηνύτωρ, με τις μεταφράσεις του των έργων «Φάουστ» του Goethe, «Η φωλιά των κοράκων» του A.Houssay και κάποιων ποιημάτων του Heinrich Heine, με τον πρόλογό του στην έκδοση του έργου του Αλέξανδρου Σούτσου «Ατίθασος ποιητής», με τη συμμετοχή του στην κριτική διαμάχη μεταξύ Άγγελου Βλάχου και Εμμανουήλ Ροΐδη το 1877, με κάποια ελληνόφωνα διηγήματά του, όπως «Ο χρηματισμός της αθιγγανίδος» και κυρίως με τη μοναδική ελληνόφωνη ποιητική συλλογή του «Τρυγόνες και Έχιδναι», την οποία υπέβαλε στο Βουτσιναίο ποιητικό διαγωνισμό το 1873 και δημοσίευσε το 1878 σε ηλικία 22 μόλις ετών. Οι «Τρυγόνες και Έχιδναι» περιλαμβάνουν ποιήματα στην καθαρεύουσα, τη δημοτική και τη γαλλική γλώσσα, τα οποία τοποθετούν τον Παπαδιαμαντόπουλο στη μετάβαση από το ρομαντισμό της Α' Αθηναϊκής Σχολής στην ανανέωση του ποιητικού λόγου και τη Νέα Αθηναϊκή Σχολή.
Τα στοιχεία για το παρόν άρθρο προήλθαν από το αρχείο του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=node&cnode=300 ).

Περιβάλλον:
Πράσινη Βίβλος για μια θαλάσσια πολιτική
Τον Ιούνη του 2006, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε μια Πράσινη Βίβλο σχετικά με τις διάφορες πτυχές μιας μελλοντικής κοινοτικής θαλάσσιας πολιτικής. Στόχος είναι η επίτευξη αειφόρου ανάπτυξης με τη συμφιλίωση της οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής διάστασης της αξιοποίησης των πόρων των ωκεανών και των θαλασσών. Για το λόγο αυτό, οι πόροι αυτοί πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της συζήτησης. Εξάλλου, οι διάφοροι θαλάσσιοι κλάδοι πρέπει να συνεργάζονται με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης όσον αφορά τη θαλάσσια κληρονομιά και το ρόλο που διαδραματίζουν οι ωκεανοί και οι θάλασσες στη ζωή μας.
Το θαλάσσιο περιβάλλον αντιμετωπίζει, μεταξύ άλλων: α) την επιταχυνόμενη μείωση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας (με συνέπειες για την αξιοποίηση του δυναμικού της «γαλάζιας βιοτεχνολογίας»)• β) την υπεραλίευση (με συνέπειες στην αλιεία)• γ) την κλιματική αλλαγή (με συνέπειες στην αλιεία και στον παράκτιο τουρισμό)• δ) τη ρύπανση από χερσαίες πηγές• ε) την οξίνιση των θαλασσών• στ) τη ρύπανση που οφείλεται σε απορρίψεις των πλοίων• ζ) τα ναυτικά ατυχήματα (λόγω ανεπαρκούς ασφάλειας στη θάλασσα).
Το ήμισυ περίπου του πληθυσμού της Ευρώπης ζει κατά μήκος των ακτών ή κοντά σε αυτές. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο να προσδιοριστούν οι υποδομές μεταφορών και οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας που είναι συνδεδεμένες άρρηκτα με τη ζωή των ανθρώπων αυτών καθημερινά.
Παράλληλα με την αύξηση του παράκτιου πληθυσμού, πολλαπλασιάζονται, επίσης, οι κίνδυνοι που πρέπει να αντιμετωπίσει ο πληθυσμός αυτός, οι οποίοι οφείλονται στην κλιματική αλλαγή ή στη μόλυνση του περιβάλλοντος. Οι δημόσιες αρχές οφείλουν επομένως να αξιολογήσουν τους κινδύνους αυτούς ώστε να μπορέσουν να σχεδιάσουν τους μηχανισμούς προστασίας του πληθυσμού, των οικονομικών δραστηριοτήτων και του περιβάλλοντος, και να είναι σε θέση να διαχειριστούν τις δαπάνες που αυτό συνεπάγεται. Η εξεύρεση νέων λύσεων στους εν λόγω κινδύνους παρέχει στη συνέχεια τη δυνατότητα εξαγωγής της σχετικής τεχνογνωσίας.
Η Πράσινη Βίβλος του 2006 εξετάζει τον αντίκτυπο του βιώσιμου τουρισμού στις τοπικές οικονομίες. Μελετά επίσης την αλληλεπίδραση ξηράς/θάλασσας. Λαμβάνει υπόψη τον αλληλένδετο χαρακτήρα αυτών των δύο στοιχείων για να προτείνει την ενσωμάτωσή τους σε μια ενιαία διαχείριση της θάλασσας, της ξηράς και ενδιάμεσων ζωνών. Αυτή η ολοκληρωμένη διαχείριση αποδεικνύεται ιδιαίτερα χρήσιμη όσον αφορά τη θαλάσσια ρύπανση από χερσαίες πηγές.

Βιολογία:
Νέος Μέντελ, αλλά χωρίς… ράσα
Ο 76χρονος ισπανικής καταγωγής, Αμερικανός πολίτης πλέον, βιολόγος Φρανσίσκο Αγιάλα, πρώην ρωμαιοκαθολικός ιερέας, κέρδισε το επιφανές «βραβείο Τέμπλετον» για το 2010 ( περίπου 1,5 εκατ. δολάρια ΗΠΑ), όπως αναμετάδοσαν, στα τέλη του περασμένου Μάρτη, τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία (βλ. www.kathimerini.gr στις 26/03/2010 και Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων).
Ο Φρ. Αγιάλα έγινε ιερέας το 1960, αλλά εγκατέλειψε την ιεροσύνη (χωρίς όμως να διακόψει τους δεσμούς του με το Βατικανό) για να ακολουθήσει επιστημονική καριέρα. Είναι εξελικτικός βιολόγος και γενετιστής του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας (Ιρβάιν), μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, ενώ υπήρξε επιστημονικός σύμβουλος του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Κλίντον και έχει διατελέσει πρόεδρος της μεγαλύτερης στον κόσμο επιστημονικής οργάνωσης, της Αμερικανικής Ένωσης για την Προώθηση της Επιστήμης. Έχει εστιάσει το πρόσφατό επιστημονικό έργο του στην εξέλιξη των μικρο-οργανισμών, κυρίως αυτών που προκαλούν ελονοσία, σύμφωνα με τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», τους «Τάιμς του Λονδίνου», τον «Guardian» και το «New Scientist»
Ο Αγιάλα, χρόνια τώρα, υποστηρίζει ότι η επιστήμη και η θρησκεία αποτελούν διακριτές επικράτειες, η κάθε μια με τις ξεχωριστές αξίες και προτεραιότητές της και η μια δεν πρέπει να μπαίνει στα «χωράφια» της άλλης. Θεωρεί ότι η ύπαρξη Θεού συμβιβάζεται μια χαρά με τις επιστημονικές ανακαλύψεις, αλλά επικρίνει τους φονταμενταλιστές «δημιουργιστές», οι οποίοι αρνούνται την εξέλιξη.
Το βιβλίο του Αγιάλα «Το δώρο του Δαρβίνου» (2007) υποστηρίζει ότι η εξελικτική θεωρία βοηθά στην ερμηνεία των μυστηρίων της θρησκείας, όπως γιατί το Κακό μπορεί να συνυπάρχει στον κόσμο με τον αγαθό και παντοδύναμο Θεό. Το επόμενο βιβλίο του, που σύντομα θα εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο του πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς, φέρει τον τίτλο «Είμαι μαϊμού; Έξι μεγάλα ερωτήματα σχετικά με την Εξέλιξη».

Οικονομία:
Μαρξ και «Grundrisse»
Ένα πολύ χρήσιμο βιβλίο καθώς η οικονομική κρίση δεν λέει να αφήσει χωρίς «αντίχτυπο» την κοινωνικοπολιτική μας καθημερινότητα στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο αποτελούν, κατά τους «μυημένους» στη μαρξιστική ιδεολογία, οι «Βάσεις Κριτικής της Πολιτικής Οικονομίας (Grundrisse der Kritik der Politischen Okonomie») του Καρλ Μαρξ, μολονότι έχουν γραφεί προ 150 ετών, στο διάστημα 1857 – 1858.
Οι σελίδες των «Grundrisse» αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα έργα του Μαρξ, αλλά και ένα σημαντικό έργο για όποιον ενδιαφέρεται να εντρυφήσει στη μαρξιστική σκέψη συνολικά. Η συγγραφή των «Grundrisse» αποτέλεσε τον «πρόδρομο» του «Κεφαλαίου», αλλά διατηρούν την αυτοτέλεια τους, καθώς σε αυτές ο Μαρξ καταπιάνεται με ζητήματα που δεν εξετάζει στο «Κεφάλαιο».
Στα ελληνικά κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Α/συνέχεια, σε μετάφραση – επιμέλεια Γ. Χοντζέα, από το 2009.

Υγεία:
Πάχος = (άμεσος και μεγάλος) κίνδυνος!
Το πάχος δεν δημιουργεί μόνο μια αντιαισθητική εξωτερική εικόνα ενός ανθρώπου απέναντι στους συνανθρώπους του. Εδώ και πολλά χρόνια, οι γιατροί και οι διατροφολόγοι φωνάζουν πόσο βλαβερή είναι η ανεξέλεγκτη παχυσαρκία και η λαιμαργία για την ανθρώπινη υγεία. Το παραπάνω βάρος αυξάνει τον κίνδυνο για εγκεφαλικό, σύμφωνα με μια νέα μεγάλη ιταλική επιστημονική μελέτη, η οποία διαπίστωσε ότι όσο παχύτερος είναι κάποιος, τόσο πιο πολύ κινδυνεύει.
Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε, προ ημερών, στο ιατρικό περιοδικό «Stroke» (Εγκεφαλικό), συμπεριέλαβε σχεδόν 2,3 εκατ. άτομα και έγινε από ερευνητές υπό τον Πασκουάλε Στρατσούλο της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου «Φρεντερίκο ΙΙ» της Νάπολης, σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερ.
Σύμφωνα με την έρευνα, όχι απλώς οι παχύσαρκοι, αλλά και οι υπέρβαροι έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο ισχαιμικού εγκεφαλικού, κάτι που μπορεί να επιφέρει μόνιμη ανικανότητα στο άτομο και να μειώσει το προσδόκιμο ζωής του.

Ιστορία:
Μια δύσκολη εικοσαετία για την Ελλάδα, 1859 – ’77
Το 1859, ενώ η «Μεγάλη Ιδέα» από τη δεκαετία του ’40 φωλιάζει μέσα στις ψυχές των ελεύθερων Ελλήνων για τους αλύτρωτους αδελφούς, έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την έξωση του Βαυαρού βασιλιά της Ελλάδας, Όθωνα και της συζύγου του, Αμαλίας. Η απομάκρυνση των βασιλέων, μετά από λαϊκό ξεσηκωμό, θα επέλθει τον Οκτώβριο του 1862 και το 1863/4 στον ελληνικό θρόνο αναρριχάται, με την εύνοια των Μεγάλων Δυνάμεων (Αγγλία, Ρωσία, Γαλλία), ο Δανός πρίγκιπας Γεώργιος Γλύξμπουργκ. Το 1866, δύο χρόνια μετά την παραχώρηση της Επτανήσου στην Ελλάδα, η Ευρώπη και η Ελλάδα συγκλονίζονται από το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, ένα «σταθμό» των πολύχρονων αιματοβαμμένων αγώνων των Κρητικών για ελευθερία.
Μια δεκαετία αργότερα, το 1875, ο Χαρίλαος Τρικούπης, στην προσπάθειά του να περιορίσει την απροκάλυπτη ανάμειξη της Αυλής στην πολιτική ζωή του τόπου και το ανεβοκατέβασμα αυλόδουλων κυβερνητικών σχημάτων, με άρθρο του («Τις πταίει;»), διακηρύττει την «αρχή της δεδηλωμένης», ότι δηλαδή οι κυβερνήσεις πρέπει να έχουν ψήφο εμπιστοσύνης από λαοπρόβλητη βουλή και να μη στηρίζονται στη βασιλική εύνοια. Το 1877, για μερικούς μήνες (από τέλη Μαΐου μέχρι αρχές Σεπτέμβρη), για να αντιμετωπιστούν τα σημαντικά εσωτερικά και εξωτερικά προβλήματα, οι πολιτικοί της Ελλάδας, εκτός από το Δ. Βούλγαρη, «συνενώνουν» τις δυνάμεις τους σε μιαν «Οικουμενική Κυβέρνηση» εθνικού συνασπισμού, υπό την προεδρία του παλαίμαχου ναυάρχου του 1821, Κωνσταντίνου Κανάρη.

Σπινθήρας

Μηνιαία Επιθεώρηση για τον Άνθρωπο και τη Γνώση

Η Ιστορία είναι η διαδρομή του Ανθρώπου στο Χρόνο και η εξελικτική πορεία του από το Χάος προς τη Ζωή και από το Άτομο στην Κοινωνία

Σύμβουλος έκδοσης: Γ. Η. Ορφανός - Απτεραίος (apteraios@yahoo.com)
21 Μάρτη 2010, Τεύχος 04, Τόμος 2 , Θέματα:

Η ποίηση (της σύνταξης)
Παιδαγωγικά: Η διδασκαλία με ομάδες εργασίας
Ιστορία:Κ. Ντηλ, ένας σημαντικός βυζαντινολόγος
Πολιτική Κοινωνιολογία: Ανθρώπινοι πόροι και Ασφάλεια στην Ε.Ε.
Γεωγραφία και Κοινωνία: Έλληνες στη Νιγηρία
Περιβάλλον: Οι πυρκαγιές των δασών
Λογοτεχνία: Θ. Κορνάρος, μια ζωή αγώνες


Η ποίηση
21 Μάρτη, η μέρα των ποιητών και της ποίησης!
Η ποίηση ανέκαθεν ήταν ένα χρήσιμο εργαλείο στην καθημερινή ζωή του ανθρώπου. Μ’ αυτήν εξωτερίκευε ό,τι κλωθογύριζε στον εσωτερικό του κόσμο, όσα του «κατέτρωγαν» τα σωθικά. Χαρές και λύπες. Οι σχέσεις του με τον ίδιο του τον εαυτό και τους άλλους.
Ποιητές δεν λείψανε από καμιάν εποχή. Ούτ’ από τη δική μας λείπουν. Μπορεί πολλοί να ‘ναι χαμηλής καλλιτεχνικής αξίας. Υπάρχουν, όμως, και κείνοι που μέσα τους ανεμπόδιστη και πλούσια τρέχει η ποιητική φλέβα.
Κι όπως ο Σόλων, όταν η Αθήνα του 6ου αι. π.Χ. βρέθηκε σε κοινωνικοπολιτική κρίση, δεν αρνήθηκε να βοηθήσει την πατρίδα του, όμοια ας πάψουν τις δουλοπρέπειες προς τους κοινωνικοπολιτικά δυνατούς, ας βγούνε από τη σιωπή και την αταραξία τους οι σημερινοί ποιητές. Ως γνήσιοι πνευματικοί ταγοί μιας κοινωνίας, ας πάρουν το λαό από το χέρι και με τη βουκέντρα να τυραννίσουν όσους εκμεταλλεύονται, προς ίδιον όφελος, το πλήθος. Και πώς θα καταφέρουν να πείσουν το λαό να τους ακλουθήσει; Όχι με φανατισμένα συνθήματα ή με δημαγωγίες πολιτικάντηδων, μα – χωμένοι πλάι στον κόσμο, για να αφουγκράζονται, να βλέπουν τα προβλήματά του χωρίς ποτέ να προδίδουνε τα όνειρά του – με στίχους που προβάλλουν και κηρύχνουν την αλήθεια, την αγάπη, τη δημοκρατία και την ειρήνη μεταξύ των ανθρώπων και μας σπρώχνουν να αγωνιζόμαστε ανιδιοτελώς μια ζωή για αυτά τα ακατάλυτα και αθάνατα ιδανικά…
(Της σύνταξης)

Παιδαγωγικά:
Η διδασκαλία με ομάδες εργασίας

Του Θ. Π. Καρυώτη

Η διδασκαλία με ομάδες εργασίας αποτελεί σημαντική διδακτική πρόταση, που ιδιαίτερα στα τέλη του 20ου αιώνα εξελίχθηκε σε μορφοποιημένο παιδαγωγικό – διδακτικό κίνημα, με σαφείς θεωρητικές θέσεις και συγκεκριμένες διδακτικές πρακτικές. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι σε όλα τα προγράμματα εκπαίδευσης, κατάρτισης και επιμόρφωσης εκπαιδευτικών η συγκεκριμένη μορφή διδασκαλίας και οργάνωσης της τάξης καταλαμβάνει ένα σημαντικό μέρος.
Οι τελευταίες αλλαγές στα Αναλυτικά Προγράμματα (Α.Π.) Νηπιαγωγείου, Δημοτικού και Γυμνασίου και, κατ’ επέκταση, στα σχολικά βιβλία περιλαμβάνουν ως βασική συνιστώσα, αν όχι ως προαπαιτούμενο, τη διδασκαλία με ομάδες εργασίας και τις παραλλαγές της (π.χ. μέθοδος project).
Πράγματι, σύμφωνα με τα νέα βιβλία και το νέο Διαθεματικό Πλαίσιο Σπουδών, η μορφή αυτή διδασκαλίας φαίνεται να είναι απολύτως «συμβατή» με τα νέα δεδομένα, για όλα σχεδόν τα μαθήματα: γλώσσα, μαθηματικά, μελέτη περιβάλλοντος, φυσική, κλπ. Εξάλλου, η έννοια της διαθεματικότητας που εμφανίζεται στο νέο Α.Π., μπορεί πιο εύκολα να προσεγγιστεί στην πράξη με ομαδική διδασκαλία, παρά με πιο παραδοσιακές μορφές.
Η ιστορία της διδασκαλίας – μάθησης με ομάδες εργασίας ξεκινά με την εφαρμογή της αλληλοδιδακτικής μεθόδου κατά τον 18ο και 19ο αιώνα σε διάφορες χώρες και στην Ελλάδα. Ανάλογα με τη μορφή, με την οποία εφαρμοζόταν, η μέθοδος είτε αποδεικνυόταν «μηχανική» είτε μετατρεπόταν σε φιλική συνεργασία (Κανάκης, 1987. Τριλιανός, 1988).
Με την παρέλευση του χρόνου εμφανίστηκαν διάφορα παιδαγωγικά ρεύματα – κινήματα σε όλο τον κόσμο, μέσω των οποίων εξελίχθηκε και η διδασκαλία – μάθηση με ομάδες εργασίας. Ωστόσο, η πληθώρα του υλικού δεν επιτρέπει την αναλυτική παρουσίαση στα στενά πλαίσια μιας εισήγησης, όπως η παρούσα.
Ενδεικτικά, μπορεί κανείς να αναφέρει το Κίνημα της προοδευτικής παιδείας στις ΗΠΑ (J. Dewey, W.H. Kilpatrick, σύστημα Winetka).
Στον ευρωπαϊκό χώρο, μπορεί να αναφερθεί η μεταρρυθμιστική παιδαγωγική στη Γερμανία, με τους B. Otto, G. Kerchensteiner, H. Gaudig, P. Pettersen, O. Haase.
Στις γαλλόφωνες χώρες, επισημαίνονται οι προσπάθειες του O. Decroly και του R. Cousinet , ενώ ως σημαντική παρόμοια προσπάθεια μπορεί να θεωρηθεί και η κίνηση του A. S. Makarenko στην πρώην Σοβιετική Ένωση.
Στον ελληνικό χώρο, συστηματικότερες και πιο επιστημονικές προσπάθειες ξεκινούν από το 1920 και έπειτα και μπορούμε να επισημάνουμε προσπάθειες και αναφορές γνωστών παιδαγωγών (Μ. Παπαμαύρου, Ν. Εξαρχόπουλου, Β. Τσιρίμπα, Δ. Κ. Ζαφειρακόπουλου, Σ. Γεδεών, Γ. Ζομπανάκη, Γ. Παλαιολόγου, Α. Σ. Παπανδρέου).
Η διδασκαλία – μάθηση με ομάδες εργασίας αποτελεί κοινωνική μορφή οργάνωσης της τάξης, στην οποία οι μαθητές συγκροτούν μικρότερες ομάδες και τα μέλη κάθε ομάδας συνεργάζονται για την εκτέλεση μιας διδακτικής δραστηριότητας.
Οι σκοποί της παραπάνω οργάνωσης της τάξης μπορούν, συνοπτικά, να οριστούν ως εξής:
- ¬κοινωνικός τομέας: οι μαθητές ασκούνται ν’ αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, να παίρνουν αποφάσεις, να προγραμματίζουν δραστηριότητες, να συνεργάζονται αποδοτικά, να σέβονται τα δικαιώματα των άλλων, να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τις πράξεις τους
- διανοητικός τομέας: οι μαθητές βοήθιουνται να αντιμετωπίζουν άμεσα δυσκολίες και προβλήματα, να αυτενεργούν δημιουργικά, να πειραματίζονται, να εκφράζουν τις σκέψεις τους με ακρίβεια, να ασκούν κριτική, να συζητούν εποικοδομητικά, να εξελίσσουν τις πνευματικές τους ικανότητες
- συναισθηματικός τομέας: οι μαθητές μαθαίνουν να εργάζονται ευσυνείδητα και υπεύθυνα, να αλληλοβοηθούνται, να ανταλλάσσουν ελεύθερα απόψεις, να ακούν και να σέβονται τη γνώμη των άλλων, να δέχονται την κριτική, να κάνουν αυτοκριτική, να αναγνωρίζουν τα λάθη τους.
- ψυχοκινητικός τομέας: οι μαθητές να «ξεφύγουν» από τα θρανία, να κινούνται ελεύθερα και να εκφράζονται αυθόρμητα, να αναπτύσσουν τις χειροτεχνικές τους δεξιότητες, να γίνονται ικανοί για αποτελεσματικότερη μη γλωσσική επικοινωνία.

Η διδασκαλία – μάθηση με ομάδες εργασίας είναι μια μορφή οργάνωσης της σχολικής τάξης, που μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη για τα νέα Α.Π. και τα νέα διδακτικά πακέτα. Για να έχει, ωστόσο, περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας, θα πρέπει να έχει υπάρξει κάποια προεργασία, όσον αφορά την αίθουσα και το σχολείο και σταδιακή εξοικείωση με τους μαθητές.
Είναι προφανές, ωστόσο, ότι πρέπει να ενημερώνονται περισσότεροι δάσκαλοι για τη μορφή αυτή της διδασκαλίας, ώστε να μπορούμε να μιλήσουμε γενικότερα, για οφέλη ή μη.

* Ο Θ. Π. Καρυώτης είναι Δάσκαλος από τη Νεμέα, Δρ Επιστημών Αγωγής Παν/μίου Κρήτης, e-mail: nemea15@yahoo.gr και πολύ τον ευχαριστούμε για τη συνεργασία του…

Ιστορία
Κ. Ντηλ, ένας σημαντικός βυζαντινολόγος
Ο Κάρολος Ντηλ (Charles Diehl, 1859-1944), διάσημος Γάλλος βυζαντινολόγος των τελών του 19ου και του α’ μισού του 20ου αι., σπούδασε στο Παρίσι στην École Normale Supérieure και στη συνέχεια έμεινε για δύο χρόνια στη Ρώμη, όπου ασχολήθηκε με τη ρωμαϊκή και βυζαντινή αρχαιολογία. Έγινε καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Νανσί και στη συνέχεια καθηγητής Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού και αργότερα εξελέγη μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας. Επισκέφτηκε πολλές χώρες στην Ευρώπη, την Ασία, την Αφρική και την Αμερική, ενώ δίδαξε, για λίγο, και στο Harvard.
Ο Ντηλ καλλιέργησε όλους τους κλάδους της Βυζαντινολογίας και με τα βιβλία και τη διδασκαλία του άνοιξε νέους δρόμους στη μελέτη του βυζαντινού πολιτισμού. Τα πιο γνωστά έργα του είναι: «Η βυζαντινή τέχνη στην Ιταλία της Μεσημβρίας» (1894), «Η βυζαντινή Αφρική» (1896), «Ο Ιουστινιανός και ο βυζαντινός πολιτισμός τον Στ' αιώνα» (1901), «Θεοδώρα, αυτοκράτειρα του Βυζαντίου» (1904), «Πορτρέτα Βυζαντινών» (1906-1908), «Εγχειρίδιο βυζαντινής τέχνης» (1910), «Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας» (1920), «Η βυζαντινή ζωγραφική» (1933), κ.ά.


Πολιτική Κοινωνιολογία
Ανθρώπινοι πόροι και Ασφάλεια στην Ε.Ε.
Η Γενική Διεύθυνση Ανθρωπίνων Πόρων και Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απασχολεί περίπου 600 άτομα, τα περισσότερα από τα οποία -σχεδόν 500- εργάζονται στις Βρυξέλλες, και τα υπόλοιπα στο Λουξεμβούργο.
Η δραστηριότητα της εν λόγω Γενικής Διεύθυνσης αποβλέπει στην ενίσχυση της ικανότητας της Επιτροπής να λειτουργήσει ως δημόσια διοίκηση με βάση την καλύτερη πρακτική και τη γνώση μέσω της δημιουργίας και της σταθερής βελτίωσης προϋποθέσεων απασχόλησης και περιβάλλοντος εργασίας όπου το προσωπικό θα είναι σε θέση να εξαντλεί τις δυνατότητές του, της ανάπτυξης και της προώθησης αποδοτικών εργασιακών πρακτικών και μέσω της παροχής υψηλής ποιότητας συμβουλευτικών υπηρεσιών σε διοικητικά και οργανωτικά θέματα.
Στο πλαίσιο των προσπαθειών επίτευξης της αποστολής της η ΓΔ Ανθρωπίνων Πόρων και Ασφάλειας καθορίζει, συντονίζει και εξασφαλίζει την εφαρμογή πολιτικών για το ανθρώπινο δυναμικό από την πρόσληψη έως τη συνταξιοδότηση και πέραν αυτής (καλύπτοντας ολόκληρο τον κύκλο απασχόλησης)• εγγυάται την ασφάλεια και την προστασία του προσωπικού, την περιουσία, τις δραστηριότητες και την ενημέρωση σε όλους τους τόπους απασχόλησης• διασφαλίζει ότι παρέχονται ποιοτικές υπηρεσίες στο όργανο και στο προσωπικό του έγκαιρα και αποτελεσματικά και συνεργάζεται με τα άλλα όργανα και εξασφαλίζει το συντονισμό σε πολλούς άλλους τομείς που έχουν σχέση με τον κανονισμό υπηρεσιακής κατάστασης των υπαλλήλων.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το προσωπικό μπορούν να αναζητηθούν ταχυδρομικώς: Direction générale Ressources Humaines et Sécurité Commission europeenne, B-1049 Bruxelles - Belgique και Τηλεφωνικώς: +32.2. 299.11.11 (τηλεφωνικό κέντρο).


Γεωγραφία και Κοινωνία:
Έλληνες στη Νιγηρία
Η ελληνική παροικία στη Νιγηρία, που είναι χώρα της Δυτικής Αφρικής και απέκτησε την ανεξαρτησία της από τους Βρετανούς το 1960, ήταν πολύ ισχυρή παλαιότερα. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, μεταξύ των 28 μεγαλύτερων εμπορικών επιχειρήσεων, που είχαν την άδεια της βρετανικής διοίκησης να διαχειρίζονται προϊόντα εξαγωγής από τη Νιγηρία, πέντε ήταν ελληνικές, εκτός από την «Πάτερσον-Ζοχώνης» που θεωρούνται αγγλοελληνική.
Κατά τα τελευταία χρόνια, η ελληνική παρουσία εξασθενεί ολοένα και περισσότερο, καθώς από την πλευρά της νιγηριανής κυβέρνησης τέθηκαν σε εφαρμογή τόσο πολιτικές εθνικοποίησης των διαφόρων εταιριών όσο και προγράμματα κατάληψης των υπαλληλικών θέσεων από ντόπιους. Το 1987, η ελληνική παροικία αριθμούσε σχεδόν 2.000 άτομα (από αυτούς 300 ήταν Κύπριοι).
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού, στη Νιγηρία διαμένουν σήμερα περίπου 300 Έλληνες. Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων (περίπου 250) διαμένουν στο Λάγκος και εργάζονται σε ορισμένες μεγάλες ελληνο-νιγηριανές εταιρίες και επιχειρήσεις (όπως οι «Αλευρόμυλοι Κουμαντάρου», οι βιομηχανίες «Πάτερσον και Ζοχώνης», οι τεχνικές εταιρίες «ΕΔΟΚ-ΕΤΕΡ-ΜΑΝΤΑΚΑΣ» και τα πολυκαταστήματα «Λεβέντη»). Άλλοι απασχολούνται σε μικρότερες επιχειρήσεις (εταιρίες τεχνικών κατασκευών, βιοτεχνίες απορρυπαντικών, χυτήρια πλαστικών ειδών, εταιρίες υδραυλικών και ηλεκτρικών εγκαταστάσεων), στη διαχείριση των οποίων συνεργάζονται Έλληνες και Νιγηριανοί. Υπάρχουν, επίσης, ορισμένες Ελληνίδες γιατροί, παντρεμένες με ντόπιους, όπως και μερικοί καθηγητές Πανεπιστημίου που διδάσκουν στα Πανεπιστήμια του Ιμπαντάν και του Μπενίν Σίτυ. Κάποιοι, επίσης, ασχολούνται με ναυτιλιακές επιχειρήσεις, αν και τελευταία αυξήθηκαν οι περιορισμοί της Νιγηρίας προς τα ξένα αλιευτικά και τις εισαγωγές.
Η ελληνική παροικία του Λάγκος είναι συσπειρωμένη και οργανωμένη στην Ελληνική Κοινότητα του Λάγκος. Η ομογένεια δραστηριοποιήθηκε για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, που συναντούσε η λειτουργία του σχολείου και της εκκλησίας. Χάρη ακριβώς σε αυτές τις προσπάθειες, τέθηκε σε λειτουργία το ελληνικό σχολείο στο Λάγκος (οι δάσκαλοι είναι δύο και οι μαθητές από 40, που ήταν το 1987, έμειναν μόνο 16 το 1991). Επιπλέον, χάρη στις φιλότιμες προσπάθειες των ομογενών συντηρήθηκε η ελληνορθόδοξη εκκλησία, ο ιερός ναός της Αναστάσεως του Κυρίου και οργανώθηκαν μορφωτικές, ψυχαγωγικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις (ελληνική βραδιά, αγορά, κ.ά.).
Στο Λάγκος εδρεύει η Ιερά Επισκοπή της Νιγηρίας με 18 ενορίες, ενώ δύο ελληνορθόδοξα παρεκκλήσια συναντάμε στο Μπενίν Σίτυ (Benin City) και στο Sepale. Στο Λάγκος, επίσης, βρίσκεται και η ελληνική πρεσβεία.
Η εταιρία «Πάτερσον - Ζοχώνης» αποτελεί εδώ και δεκαετίες ένα σημαντικό παράγοντα για την οικονομία της Νιγηρίας, αλλά και σημαντικό κέντρο εργασίας ομογενών. Όταν ο Α. Παχτικός επισκέφτηκε τη χώρα, συνάντησε περισσότερους από 40 ομογενείς υπαλλήλους της εταιρίας. Η εταιρία ήταν μάλιστα τόσο ισχυρή, ώστε ακόμη και κατά την περίοδο των μεγάλων συγχωνεύσεων, στις δεκαετίες 1920 και 1930, διατήρησε την ανεξαρτησία της και έγινε η τρίτη μεγαλύτερη της Νιγηρίας. Την ίδια περίοδο, άλλες ελληνικές εταιρίες όπως η «A.J. Tgangalakis CompanyR21; αγοράστηκαν από μεγαλύτερες και πιο ισχυρές.
Το 1948, η εταιρία «Πάτερσον-Ζοχώνης» αγόρασε τη σαπουνοποιία ενός Έλληνα, ονόματι Π.Β. Νίκολας, και στράφηκε και προς την παρασκευή καλλυντικών, φαρμάκων και απορρυπαντικών. Το 1973, ξεκίνησε την κατασκευή ψυγείων και επέκτεινε τις δραστηριότητές της στην Γκάνα με την παραγωγή καλλυντικών και φαρμάκων. Κατά τη δεκαετία το 1970, η εταιρία άρχισε να επεκτείνεται και εκτός των συνόρων της Αφρικής. Το 1984, όταν γιορτάστηκε η εκατονταετηρίδα της, η μικρή επιχείρηση που είχε ανοίξει ένας φτωχός ομογενής από τη Σπάρτη, είχε μετατραπεί πλέον σε μια μεγάλη πολυεθνική επιχείρηση με τεράστιο τζίρο και υψηλά κέρδη, ενώ έχει προχωρήσει και σε επενδύσεις και αγορές στην Ελλάδα, όπως η αγορά και επέκταση της ελαιουργικής εταιρίας «Μινέρβα». Η διεύθυνσή της, μάλιστα, παραμένει μέχρι σήμερα στα χέρια των απογόνων του Ζοχώνη.

Περιβάλλον
Οι πυρκαγιές των δασών
Κάθε χρόνο, ακούμε και διαβάζουμε πολλά για τις πυρκαγιές που κατακαίουν τα ελληνικά δάση. Λέγονται και γράφονται αρκετά για τα μέτρα που θα έπρεπε να λάβει έγκαιρα η κυβέρνηση για να μη θρηνούμε το δασικό πλούτο που γίνεται «κάρβουνο» και χάνεται εις βάρος όλων μας. Οι δασικές πυρκαγιές, λοιπόν, ανάλογα με τον τρόπο εξάπλωσής τους διακρίνονται σε τρεις βασικές κατηγορίες, για τις οποίες αντλήσαμε χρήσιμα στοιχεία, προκειμένου να συνταχτεί το παρόν άρθρο, από τις ιστοσελίδες του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. - Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων & Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων (πληροφορίες: Δρ. Γ. Ξανθόπουλος, Τηλ.: 2107793142 και Fax: 2107784602)
1. Πυρκαγιές εδάφους ή υπόγειες. Είναι σπάνιες πυρκαγιές στη χώρα μας. Καίνε κατά κανόνα την καύσιμη ύλη που συσσωρεύεται στο έδαφος (ημιαποσυντεθειμένα ή “χωνεμένα” φύλλα και βελόνες) ή κάτω από αυτό (τύρφη κλπ.). Τροφοδοτούνται με ελάχιστο οξυγόνο, βγάζουν λίγο ή καθόλου καπνό και εξαπλώνονται με πολύ αργό ρυθμό.
2. Πυρκαγιές επιφανείας ή έρπουσες. Οι πυρκαγιές αυτές είναι οι πιο συνηθισμένες στη χώρα μας. Καίνε τη νεκρή καύσιμη ύλη (βελόνες, φύλλα, κλαδάκια κλπ.) που βρίσκεται σε επαφή με το έδαφος ή τη ζωντανή βλάστηση (χόρτα, πόες, θάμνοι, νεαρά δένδρα) που αναπτύσσεται πάνω από αυτό. Σε αυτές είτε δεν υπάρχουν κόμες υψηλών δένδρων επάνω από την παρεδάφια βλάστηση (π.χ. σε ένα χορτολίβαδο ή σε ένα θαμνώνα) είτε υπάρχουν κόμες δένδρων που όμως λόγω των συνθηκών δεν αναφλέγονται.
Τα χαρακτηριστικά των πυρκαγιών αυτών διαφέρουν σημαντικά κατά περίπτωση. Ανάλογα με την καύσιμη ύλη και τις επικρατούσες συνθήκες οι πυρκαγιές αυτές μπορεί να είναι από ασήμαντες και εύκολα ελεγχόμενες μέχρι εξαιρετικά σοβαρές και δύσκολες στην αντιμετώπισή τους. Κοινό χαρακτηριστικό τους πάντως είναι η ύπαρξη άφθονης φλόγας καθώς υπάρχει πάντα το απαραίτητο οξυγόνο για την τροφοδοσία τους.
3. Πυρκαγιές κόμης ή επικόρυφες. Οι πυρκαγιές αυτές συμβαίνουν σε υψηλά δάση όπου γίνεται ανάφλεξη και καύση της κόμης των δένδρων. Είναι πάντοτε σοβαρές πυρκαγιές, δύσκολες και επικίνδυνες στην αντιμετώπισή τους, με μεγάλες φλόγες και κατά κανόνα γρήγορη εξάπλωση. Οι πυρκαγιές της κατηγορίας αυτής είναι ιδιαίτερα συνηθισμένες στα πευκοδάση της παραθαλάσσιας ζώνης (χαλεπίου και τραχείας πεύκης) της χώρας μας, όπου κατά κανόνα καίγεται ο υπόροφος (θαμνώδης βλάστηση και δενδρύλλια) κάτω από τα δένδρα και μεταδίδει τη φωτιά στην κόμη δημιουργώντας μια μικτή πυρκαγιά. Συχνά, κατά τη διάρκεια της εξέλιξης μιας πυρκαγιάς αυτή, ανάλογα με τις αλλαγές των συνθηκών που την επηρεάζουν, μεταβάλλεται από πυρκαγιά επιφανείας σε πυρκαγιά κόμης και το αντίστροφο.
Σπάνια, αλλά ιδιαίτερου κινδύνου πυρκαγιά κόμης, είναι εκείνη κατά την οποία σε δάση με πυκνή και συνεχή κόμη δένδρων και με ισχυρό άνεμο η φωτιά εξαπλώνεται με μεγάλη ταχύτητα από κόμη σε κόμη κινούμενη ανεξάρτητα και ταχύτερα από την πυρκαγιά του υπορόφου. Μια τέτοια πυρκαγιά περιγράφεται σαν ανεξάρτητη πυρκαγιά κόμης.

Λογοτεχνία
Θ. Κορνάρος, μια ζωή αγώνες
Σαράντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από το θάνατο ενός σημαντικού αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης και λογοτέχνη, ο οποίος έκανε με τη ζωή και το έργο του περήφανη την Κρήτη απ’ όπου καταγόταν. Ο λόγος για το Θέμο Κορνάρο, που γεννιέται στο Σίβα Πυργιωτίσσης το 1906/7 και πεθαίνει το 1970 σε ηλικία μόλις 63 ετών.
Καταγόταν από πολύ φτωχή οικογένεια. Έφυγε από την Κρήτη νέος και γύρισε ολόκληρη την Ελλάδα, ασκώντας διάφορα, χειρωνακτικά κυρίως, επαγγέλματα. Από πολύ νέος γνώρισε τα ιδανικά του σοσιαλισμού και στρατεύτηκε σε αυτά. Από τη δράση του στο ΕΑΜ στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής (1941 –’44) και τον εγκλεισμό του στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου, προέκυψε το βιωματικό του έργο «Χαϊδάρι». Πέραν τούτου, συνελήφθη για τις ιδέες του το 1947 και εξορίστηκε μέχρι το 1952.
Χαρακτηριστικός εκπρόσωπος μιας «προλεταριακής», θα λέγαμε, λογοτεχνίας, ο Θέμος Κορνάρος δίνει μέσα από το έργο του φωνή στους εργάτες, στους αγρότες, στους άκληρους, σε όλους όσους κατατρέχονται από τη συμβατική ηθική, την κρατούσα πολιτική ιδεολογία, τις κοινωνικές προλήψεις. Στηλιτεύει την κοινωνική ανισότητα και την έλλειψη ανθρωπισμού. Το ύφος του χαρακτηρίζεται από τη γρήγορη πλοκή και την παραστατικότητα των επικών εικόνων.
Ας σταθούμε σε ορισμένα από τα έργα του: «Άγιο Όρος» (1933), «Σπιναλόγκα» (οι εντυπώσεις του Κορνάρου από την επίσκεψή του στο νησί - τόπο εξορίας των λεπρών), «Ο Αλήτης»(1935), «Καλοί και κακοί» (1940), «Δε θα πεθάνουμε» (1943), «Ο δαίμονας» (1944), «Χαϊδάρι» (1944), «Ο Εσταυρωμένος Λαός μου» (1945), «Αγύρτες και κλέφτες στην εξουσία» (1945), «Με τα παιδιά της θύελλας» (1955), «Στάχτες και φοίνικες» (1957), «Η αιχμαλωσία της νύχτας» (1958), «Το ξεκίνημα μιας γενιάς» (1962).
Στο συγγραφικό του έργο συμπεριλαμβάνονται και μια σειρά ταξιδιωτικών πονημάτων: «Γη της Ανάστασης» (1958) που αναφέρεται στην Κίνα και «Οδός Προμηθέως» (1960), οι εντυπώσεις του από την περιήγησή του στην Ιταλία, την Ελβετία, την ΕΣΣΔ και τις βαλκανικές χώρες. Τέλος, ο Κορνάρος επιμελήθηκε μια δίτομη ανθολογία διηγηματογράφων της Αντίστασης, με τους τίτλους «Θυσίες και Δάφνες του ελληνικού λαού» και «Αρματωμένη Ελλάδα».

Σπινθήρας

Μηνιαία Επιθεώρηση για τον Άνθρωπο και τη Γνώση

Η Ιστορία είναι η διαδρομή του Ανθρώπου στο Χρόνο και η εξελικτική πορεία του από το Χάος προς τη Ζωή και από το Άτομο στην Κοινωνία

Σύμβουλος έκδοσης: Γ. Η. Ορφανός - Απτεραίος (apteraios@yahoo.com)

09 Φλεβάρη 2010, Τεύχος 03, Τόμος 2 , Θέματα:
1.Για τους Δαβίδ και Γολιάθ των καιρών μας (της σύνταξης)
2. Ιστορία: Η Μακεδονία και η Θεσσαλονίκη στις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ.
3. Λογοτεχνία: Σάτιρα και «Ραμπαγάς»
4. Υγεία: Γυμναστική και διατροφή
5. Αστρονομία: Πλούτων 80 ετών!
6. Περιβάλλον: Άνθρωπος και Νερό στον 21ο αι.
7. Πολιτική Οικονομία: Η Κλασική Σχολή του 19ου αι.
8. Ο γύρος του κόσμου με… 222 λέξεις

Για τους Δαβίδ και Γολιάθ των καιρών μας
Οι καιροί είναι δύσκολοι. Για τους ανθρώπους των ημερών μας. Και την καθημερινή ζωή τους. Τόσο ως μεμονωμένων ατόμων, όσο και ως μελών οργανωμένων κοινωνικών συνόλων. Είναι πασιφανές πια πως μέρα με τη μέρα οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι.
«Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό», λέει μια παλιά παροιμία. Οι «μεγαλοκαρχαρίες» υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν πάντα στις ανθρώπινες κοινωνίες. Ευημερούν και παρασιτούν σε βάρος των άλλων. Και λαίμαργα και ακόρεστα καταβροχθίζουν τους πιο αδύναμους. Ή τους εξαναγκάζουν, με διάφορα «τεχνάσματα», σε περιθωριοποίηση ή σύνθλιψη και στέρηση των με αίμα και πολύχρονους αγώνες καταχτήσεών τους σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο.
Μα το «δίκαιο της πυγμής» που αυτοί προτάσσουν ως «ευαγγέλιο» και μέσο επιβολής της δύναμής τους έχει το … αντίδοτό του. Κάθε πολίτης χωριστά και όλοι μαζύ, εάν ορθώσουν τη φωνή και το ανάστημά τους, θα μοιάζουν με τεράστιο ανάχωμα, με πανύψηλο οδόφραγμα στην επέλαση των ισχυρών. Θα 'ναι σαν το μετριόφρονα Δαβίδ κόντρα στους σύγχρονους άπληστους και κομπορρήμονες Γολιάθ!

Όποιος, όμως, δεν ξεσηκώνεται για όσα βλέπει σήμερα αλλά παραμένει αδρανής, θυσιάζει, εν γνώσει του, το μέλλον το δικό του και των παιδιών του. Ο ίδιος είναι που βάζει μόνος του τη θηλιά στο λαιμό του, που, υποχωρώντας απ’ όσα οι αγώνες των προηγούμενων γενεών του χάρισαν ή τον έφεραν να δικαιούται, επιτρέπει στους άλλους να τον καταπατούν ηθικά και υλικά.
Τίποτα, όμως, δεν επιτυγχάνεται χωρίς τη συνεργασία, την ανιδιοτελή αλληλεγγύη μεταξύ των λαϊκών στρωμάτων. Οι αγώνες του λαού θα αποχτήσουν μεγαλύτερη δύναμη και θα είναι καρποφόροι μονάχα όταν όλοι καταλάβουν πως το κοινό καλό και όχι οι στείροι και κενόδοξοι εγωισμοί πρέπει να πρυτανεύει στις σκέψεις, τα λόγια και τις πράξεις όλων μας.

(Της σύνταξης)

Ιστορία:
Η Μακεδονία και η Θεσσαλονίκη στις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ.
Επηρεασμένος πιθανώς από τις διοικητικές μεταρρυθμίσεις του Διοκλητιανού, ο διάδοχός του στο ρωμαϊκό θρόνο Κωνσταντίνος ο Μέγας (φωτογραφία), που βασίλεψε από το 306 έως το θάνατό του σε ηλικία 65 ετών, το 337 μ.Χ., τις συνέχισε και άλλαξε σημαντικά το διοικητικό χάρτη της αυτοκρατορίας. Η μεγαλύτερη καινοτομία του Διοκλητιανού ήταν το διοικητικό σύστημα της τετραρχίας, σύμφωνα με το οποίο το αχανές Ρωμαϊκό κράτος δε διοικούνταν πια από έναν αλλά από δύο αυτοκράτορες (αυγούστους) και από δύο αντικαταστάτες τους (καίσαρες). Έτσι υπήρχε μεγαλύτερος έλεγχος στον τρόπο άσκησης της εξουσίας.
Επί Κωνσταντίνου, λοιπόν, πιθανώς πριν το 327 μ.Χ., η Διοίκηση της Μοισίας χωρίσθηκε στις Διοικήσεις της Δακίας και Μακεδονίας, όπως μαρτυρείται στη Notitia dignitatum, έργο που χρονολογείται στον 5ο αιώνα. Στο νέο διοικητικό σχήμα, η επαρχία της Μακεδονίας χωρίσθηκε σε Macedonia prima και Macedonia secunda. Έτσι, τον 4ο αιώνα τα όρια της Μακεδονίας έφθαναν μέχρι τον ποταμό Νέστο ανατολικά, προς βορράν μέχρι το σημερινό Βελεσά (Titov-Veles), στα δυτικά μέχρι την Παλαιά Ήπειρο και στα νότια μέχρι τη Θεσσαλία. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα όρια της Μακεδονίας μεταβάλλονται στους αιώνες που ακολουθούν.
Τον Οκτώβριο του 303 μ.Χ., ο Δημήτριος, ο κατοπινά πολιούχος της Θεσσαλονίκης και ένας από τους δημοφιλέστερους αγίους του αγιολογίου της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, μαρτυρεί, θύμα των διωγμών του Ρωμαίου αυτοκράτορα Διοκλητιανού (ήταν στο θρόνο από το 284 έως το 305 μ.Χ.) κατά των Χριστιανών. Στους διωγμούς του Διοκλητιανού μαρτύρησαν ακόμη οι Θεσσαλονικείς χριστιανοί Αλέξανδρος, Ανυσία, Δομνίνος, οι πρωτομάρτυρες αδελφές Αγίες Αγάπη, Ειρήνη και Χιονία, και άλλοι. Μια δεκαετία αργότερα (312 – 313 μ.Χ.) ανεγείρεται στον τόπο που μαρτύρησε ο Δημήτριος ένας μικρός χριστιανικός ναός.
Ο Κωνσταντίνος, μολονότι είχε στο νου του τη μεταφορά της πρωτεύουσας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη, που υλοποιήθηκε το 330 μ.Χ., αντιλήφθηκε, λοιπόν, την σπουδαιότητα της Θεσσαλονίκης ως διοικητικού κέντρου αντιλήφθηκε και την κατέστησε βάση των επιχειρήσεών του, κατά την περίοδο 322 – 323 μ.Χ. Σύμφωνα με τον ιστορικό του 5ου αιώνα, Ζώσιμο, ο Κωνσταντίνος κατασκεύασε στη νοτιοδυτική γωνία της πόλεως, στην περιοχή όπου σήμερα βρίσκονται τα «Λαδάδικα», ένα τεχνητό τετράγωνο λιμάνι, για να ελλιμενισθούν τα πλοία του στόλου που είχε συγκεντρώσει, προκειμένου να μεταφέρει τον στρατό του στη Μικρά Ασία στην αναμέτρησή του με το Λικίνιο.
Ο «σκαπτός» λιμένας του Μεγάλου Κωνσταντίνου έμελλε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εμπορική κίνηση και οικονομική ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης στα βυζαντινά χρόνια, όπως αναφέρουν πηγές του 10ου και του 12ου αιώνα. Ας σημειωθεί ότι στις φυλακές της Θεσσαλονίκης μεταφέρθηκε μετά την ήττα του ο Λικίνιος και εκεί παρέμεινε έως την εκτέλεσή του, το 325 μ.Χ.
Πριν λίγα χρόνια, όμως, το ΚΑΣ αποφάσισε την κατάχωση ενός υδραγωγείου που έφτιαξε ο Μέγας Κωνσταντίνος στη Θεσσαλονίκη (βλ. «Ελευθεροτυπία», 09 Γενάρη 2008). Το αξιοσημείωτο είναι ότι οι αρχιτέκτονες ήταν υπέρ της ανάδειξης του μνημείου. Είχαν προθυμοποιηθεί μάλιστα να καταβάλουν οι ίδιοι το ήμισυ του συνολικού κόστους των 400.000 ευρώ, ώστε να διατηρηθεί το υδραγωγείο στο υπόγειο της πολυκατοικίας και να γίνει επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος. Το υδραγωγείο είναι η μοναδική επιβεβαίωση της παρουσίας του Μεγάλου Κωνσταντίνου στη Θεσσαλονίκη και το πρώτο έργο υδροδότησης στην πόλη. Εντοπίστηκε στην Άνω Πόλη, στη διάρκεια εργασιών για την ανέγερση πολυκατοικίας. Σύμφωνα με τα πρακτικά του Αρχαιολογικού Συνεδρίου της Θεσσαλονίκης το 2004, η κινστέρνα, όπως λέγεται, είναι ένα πολύ μεγάλο δημόσιο έργο, μοναδικής αξίας, ύψους 10 μ. και μήκους 12 μ. Οπως είχε ανακοινωθεί τότε, είναι ένα από τα δύο έργα που έκανε ο Μεγάλος Κωνσταντίνος, όταν είχε επισκεφτεί τη Θεσσαλονίκη, τη διετία 320 – 322 μ.Χ., το άλλο ήταν το λιμάνι όπως εγράφη νωρίτερα. Και ήταν αυτό που για πρώτη φορά συγκέντρωνε το νερό και το έφερνε στην πόλη, που εκτεινόταν κάτω από το σημείο αυτό, για τις ανάγκες υδροδότησης των πολιτών.
Στοιχεία για το παρόν άρθρο αντλήθηκαν και από τους διάφορους ιστοριογράφους του Βυζαντίου και της πολύχρονης διαδρομής του (Οστρογκόρσκι, Λεφτσένκο, Κορδάτος, Καραγιαννόπουλος, Χριστοφιλοπούλου, Ντηλ, Βασίλιεφ, Σαββίδης, Λουγγής, Μάνγκο κ.α.) και από το άρθρο του Θ. Κορρέ «Βυζαντινή Μακεδονία» (324 – 1025 μ.Χ.) στις ιστοστελίδες του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού αγώνα (http://www.imma.edu.gr/imma/history/04.html) .

Λογοτεχνία:
Σάτιρα και «Ραμπαγάς»
Στο β’ μισό του 19ου αιώνα, στην ελληνική δημοσιογραφία και λογοτεχνία ξεχωρίζει η σατιρική «φλέβα» του Κλεάνθη Τριανταφύλλου, η οποία γίνεται γνωστή στο αναγνωστικό κοινό μέσα από τις στήλες της σατιρικής εφημερίδας «Ραμπαγάς», την οποία ο ίδιος εξέδιδε στην Αθήνα (πηγές μας για το παρόν άρθρο στάθηκαν τα αρχεία του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου). Ο «Ραμπαγάς» θα μπορούσε κάλλιστα να θεωρηθεί και πρόδρομος του «Ρωμιού», που τα επόμενα χρόνια θα κυκλοφορήσει ο Γ. Σουρής.
Ο Κλεάνθης Τριαντάφυλλος, λοιπόν, γεννήθηκε στα Ξάμπελα ή στην Απολλωνία της Σίφνου, το 1849/1850. Νεαρός βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί, θα ασχοληθεί με τη δημοσιογραφία και συνεργάστηκε με τα έντυπα «Νεολόγος», «Κουδουνάτος», «Σάλπιγξ» και «Διογένης». Το καυστικό του ύφος του απέφερε διώξεις από τις τουρκικές αρχές και έτσι, βρέθηκε στην Αθήνα. Στην πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, ενώ είχε αρχίσει το άστρο του Χαριλάου Τρικούπη να ανατέλλει στην πολιτική και ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος βρισκόταν προς τα τέλη του, ο Τριαντάφυλλος, το 1878, ίδρυσε από κοινού με τον Κωνσταντινουπολίτη δημοσιογράφο Βλάση Γαβριηλίδη, που και αυτός είχε γνωρίσει διώξεις από την τουρκική κυβέρνηση, τη σατιρική εφημερίδα «Ραμπαγάς», όπου, επί σειρά ετών, δημοσίευσαν κείμενα μεταξύ άλλων και ο Κωστής Παλαμάς, ο Εμμ. Ροΐδης, ο Γ. Δροσίνης και ο Δημήτριος Ταγκόπουλος. Ο «Ραμπαγάς» οφείλει το όνομά του σε μια κωμωδία του Γάλλου συγγραφέα Βικτοριέν Σαρδού, η οποία είχε ανεβεί στα αθηναϊκά θέατρα εκείνη την εποχή, και σήμαινε τον πολιτικό αριβίστα, τον ασυνείδητο συμφεροντολόγο, τον αυλοκόλακα, τον καταφερτζή. Εκτός, μάλιστα, από το όνομα της εφημερίδας, το «Ραμπαγάς» παρέμεινε και ως φιλολογικό ψευδώνυμο του Τριανταφύλλου.
Τα δημοσιεύματα του «Ραμπαγά» προκαλούσαν αντιδράσεις και οδήγησαν σε φυλάκιση των εκδοτών του. Ωστόσο και παρά την αποχώρηση του Γαβριηλίδη, το 1880, και την ίδρυση απ’ αυτόν του σατιρικού «Μη Χάνεσαι», ο Κλεάνθης Τριαντάφυλλος θα συνεχίσει τη δημοσιογραφική και σατιρική του δράση σε συνεργασία με τον Ρόκκο Χοϊδά, πρόδρομο του σοσιαλισμού στην Ελλάδα, αλλά, όμως, δε θα πάψουν οι συνεχείς και ακατάπαυστες εις βάρος του διώξεις. Τελικά, το 1889 θα οδηγηθεί με το Ρόκκο Χοϊδά στο Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Αμφίσσης με την κατηγορία της εξυβρίσεως του Βασιλέως και του διαδόχου. Αποτέλεσμα, καταδίκη σε κάθειρξη 7 ετών. Μέσα στη φυλακή, περί το τέλος του 1889, ο Κλεάνθης Τριαντάφυλλος θα βάλει τέλος στη ζωή του με ένα περίστροφο.

Υγεία:
Γυμναστική και διατροφή
Ακούμε και μαθαίνουμε όλοι μας πολλά κάθε μέρα για τη σημασία της καλής υγείας στην ανθρώπινη ζωή. Όλοι θεωρούν τη σωματική ευεξία ως ένα από τα χρησιμότερα εφόδια του ανθρώπου στην προσπάθειά του να υπερφαλαγγίσει τα εντός και εκτός προγράμματος εμπόδια, τα οποία μεγαλώνουν και δυσκολεύουν όσο περνάνε τα χρόνια σε συνδυασμό μάλιστα και με τις σε διάφορους λόγους οφειλόμενες ψυχικές εναλλαγές μας. Στη σωματική, όμως, υγεία ο καθένας μας αναγνωρίζει πως καθοριστικό ρόλο παίζει και η σωστή και προσεχτική διατροφή συνεπικουρούμενη από τη σωματική άσκηση, οι οποίες, όπως λένε οι γιατροί και οι ειδικοί, ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και, κατ’ επέκταση, την ανθρώπινη άμυνα έναντι όσων ασθενειών τείνουν να μας πλήττουν καθημερινά. Εάν η προσεχτική διατροφή καθιστά ανθεκτικό τον ανθρώπινο οργανισμό και δυσάλωτο στους ιούς και τις ασθένειες, η τακτική άσκηση ενισχύει την καρδιαγγειακή λειτουργία, μειώνει τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης, συμβάλλει στην καλύτερη διαχείριση της γλυκόζης του αίματος και φυσικά βοηθά να διατηρούμε υγιές βάρος και σωματικό λίπος.


Αστρονομία:
Πλούτων 80 ετών!
Φέτος, συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από τότε που η ανθρωπότητα γνώρισε τον… Πλούτωνα! Το Γενάρη του 1930 (21/01), λοιπόν, ο αστροφυσικός Clyde William Tombaugh ανακάλυψε και φωτογράφισε τον 9ο πλανήτη του πλανητικού μας συστήματος. Η μέση απόσταση του Πλούτωνα από τον Ήλιο είναι 5.913,52 εκατομμύρια χλμ. και η περίοδος περιφοράς του 248,54 χρόνια.
Η μάζα του είναι το 1/400 της γήινης μάζας και η διάμετρός του το 1/4 της γήινης διαμέτρου. Η πυκνότητά του (2 gr/cm3) υποδεικνύει ότι αποτελείται κατά 70% από βραχώδη πετρώματα και κατά 30% από πάγο νερού.
Η περίπτωση του Πλούτωνα εμφανίζει σημαντικές διαφορές με όλους τους υπόλοιπους πλανήτες. Περιστρέφεται κατά την αντίθετη φορά σε σχέση με τους άλλους, ενώ ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι τιμές της εκκεντρότητάς του (0,294) και της κλίσης του άξονα περιστροφής του (122,46°). Υπερβαίνουν σημαντικά τις αντίστοιχες τιμές όλων των άλλων πλανητών του πλανητικού μας συστήματος. Να σημειωθεί, όμως, και ότι ο δορυφόρος του Πλούτωνα, ο Xάροντας ανακαλύφθηκε στις 2 Ιουνίου 1978 και η επιφάνειά του, σε αντίθεση με εκείνη του Πλούτωνα, καλύπτεται από πάγους νερού.
Τέλος να γραφεί ότι τα στοιχεία για το παρόν σημείωμα αντλήθηκαν από το άρθρο της αστροφυσικού κ. Ευαγγελίας Λυρατζή, «Πλούτων, ένας «εκκεντρικός» πλανήτης» στην εφημερίδα «Καθημερινή» (20 – 02 – 2005), ενώ σήμερα, υπάρχουν τρεις αναγνωρισμένοι νάνοι πλανήτες στο ηλιακό σύστημα: Ο Πλούτωνας, ο αστεροειδής Δήμητρα και η Έριδα ή όπως αρχικά λεγόταν Ξένη ή 2003 UB313, ένα αντικείμενο της ζώνης Kuiper που ανακαλύφθηκε μόλις το 2005 και που είναι ελαφρώς μεγαλύτερο από τον Πλούτωνα.

Ταξίδια:
Στη Λευκορωσία
Σε μιαν από τις πρώην δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης, τη Λευκορωσία, θα ταξιδέψουμε με το παρόν σημείωμα ως «οδηγό». Πρωτεύουσά της είναι το Μινσκ (πληθυσμός: 1,8 εκατομμύρια κάτοικοι), ενώ η έκταση της Λευκορωσίας είναι 207.600 τετραγωνικά χιλιόμετρα, στα οποία ζουν 9,7 εκατομμύρια περίπου άνθρωποι και έχουν νόμισμα το λευκορωσικό ρούβλι.
Η Λευκορωσία συνορεύει Δυτικά με την Πολωνία, Βορειοδυτικά με τη Λιθουανία και τη Λετονία, Βόρεια και Ανατολικά με τη Ρωσία και Νότια με την Ουκρανία. Δεν έχει διέξοδο προς τη θάλασσα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ελληνικού υπουργείου εξωτερικών, η ελληνική παρουσία στη Λευκορωσία δεν είναι μεγάλη. Οι ομογενείς ανέρχονται περίπου σε 4000 και διαβιούν, κυρίως, στην περιφέρεια της πρωτεύουσας Μινσκ. Υφίσταται, ωστόσο, σύλλογος των ελληνικής καταγωγής Λευκορώσων πολιτών, με την επωνυμία «Πελοπόννησος», ενώ η πρεσβεία της Ελλάδας στη Μόσχα είναι παράλληλα διαπιστευμένη και στη Λευκορωσία.
Όσοι βρεθούν στο Μινσκ (φωτογραφία από κεντρικό δρόμο), αξίζει να πάνε να ιδούν το κτίριο της κυβέρνησης της Λευκορωσίας, την εκκλησία του Αγ. Σίμωνα και της Αγ. Ελένης, το μουσείο του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, τους βοτανικούς κήπους, αλλά και τον μπαρόκ ορθόδοξο καθεδρικό ναό του Αγ. Πνεύματος.
Δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της Λευκορωσίας είναι το Γκόμελ (506.000 κάτοικοι). Η πόλη είναι χτισμένη στο νοτιοανατολικό άκρο της χώρας και αποτελεί σημαντικό βιομηχανικό κέντρο και έδρα πανεπιστημίου.
Στο βορειοανατολικό άκρο της χώρας, στις όχθες του ποταμού Νταουγκάβα είναι χτισμένη η πόλη Βιτέμπσκ (369.200 κάτ.). Η πόλη Μογκιλιόφ (363.000 κάτ.) βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της χώρας και αποτελεί σημαντικό εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο και μεγάλο ποτάμιο λιμάνι. Ιδρύθηκε το 1267 ενώ η πόλη Γκρόντνο (285.000 κάτ.), χτισμένη στο δυτικό τμήμα της χώρας, στις όχθες του ποταμού Νιέμεν, αποτελεί σημαντικό βιομηχανικό κέντρο και σιδηροδρομικό κόμβο.
Στο νοτιοδυτικό άκρο της Λευκορωσίας, πολύ κοντά στα σύνορα με την Πολωνία, είναι χτισμένη η πόλη Μπρεστ (277.000 κάτ.). Ιδρύθηκε τον 11ο αι. και σήμερα αποτελεί μεγάλο εμπορικό κέντρο και σημαντικό σιδηροδρομικό κόμβο.
Συνολικά, 209 πόλεις και κωμοπόλεις και 9.200 χωριά καταστράφηκαν στη Λευκορωσία και 1 στους 4 Λευκορώσους πέθανε κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου – 2,2 εκατομμύρια άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων και 380.000 που απελάθηκαν στην Γερμανία ως εργάτες.
Η επίσημη ονομασία του κράτους είναι Δημοκρατία της Λευκορωσίας. Σύμφωνα με το Σύνταγμα της 28ης Μαρτίου 1994, το πολίτευμα είναι κοινοβουλευτική δημοκρατία. Αρχηγός του κράτους είναι ο πρόεδρος της Δημοκρατίας και εκλέγεται με καθολική ψηφοφορία για θητεία 5 χρόνων, την οποία μπορεί να ανανεώσει μία μόνο φορά. Με την έγκριση του Κοινοβουλίου (αρχή της δεδηλωμένης) διορίζει τον πρωθυπουργό και το υπουργικό συμβούλιο, που ασκούν την εκτελεστική εξουσία. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από το Εθνικό Κοινοβούλιο, που αποτελείται από 300 μέλη και τα οποία αναδεικνύονται κάθε 5 χρόνια με γενικές εκλογές. Δικαίωμα ψήφου έχουν όλοι οι πολίτες της χώρας που είναι άνω των 18 ετών.
Τέλος, τον Οκτώβριο του 2009, όπως ανακοινώθηκε, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα δώσει στην κυβέρνηση της Λευκορωσίας πρόσβαση σε έκτακτα δάνεια ύψους 700 εκατ. δολαρίων, αυξάνοντας το πακέτο δανεισμού της χώρας για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης στα 2,23 δισ. δολάρια.

Περιβάλλον:
Άνθρωπος και Νερό στον 21ο αι.
Πριν λίγα χρόνια, το 2003, στα πλαίσια του εορτασμού του «Παγκόσμιου Έτους για τα Νερά» δόθηκαν στη δημοσιότητα διάφορα χρήσιμα στοιχεία για τους υδάτινους πόρους παγκοσμίως. Έτσι, έγινε γνωστό ότι ενώ το 70% της επιφάνειας του πλανήτη καλύπτεται από νερά, το 97,5% από το σύνολο είναι αλμυρό (θάλασσες). Κι από το υπόλοιπο 2,5% που αποτελεί το γλυκό νερό, σχεδόν τα 3/4 είναι πάγος, κυρίως στην Ανταρκτική.
Η χρήση του νερού αυξάνεται παντού. Τα 6 δισεκατομμύρια ανθρώπων του πλανήτη, ήδη χρησιμοποιούν το 54% από το σύνολο των αποθεμάτων νερού που περιέχεται στα ποτάμια, τις λίμνες και τις υπόγειες πηγές. Μέχρι το 2025, αυτό το ποσοστό θα φτάσει το 70%. Αυτή η εκτίμηση αντικατοπτρίζει την επίδραση της αύξησης του πληθυσμού στα αποθέματα του νερού. Εάν η κατά κεφαλή κατανάλωση αποθεμάτων νερού συνεχίσει να αυξάνεται με τον τρέχοντα ρυθμό, ο άνθρωπος θα χρησιμοποιεί το 90% των διαθέσιμων αποθεμάτων μέσα σε 25 χρόνια, αφήνοντας μόλις το 10% για τα υπόλοιπα είδη του πλανήτη.
Αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2003, σε παγκόσμια βάση, το 69% των νερών που κάνει χρήση ο άνθρωπος σε ετήσια βάση, απορροφάται από τη γεωργία (το πιο πολύ με τη μορφή άρδευσης). Η βιομηχανία χρησιμοποιεί το 23% και η οικιακή χρήση (νοικοκυριό) το 8%. Αυτά τα μέσα παγκόσμια ποσοστά ποικίλουν πάρα πολύ ανάμεσα σε διάφορες περιοχές του πλανήτη. Στην Αφρική για παράδειγμα, η γεωργία καταβροχθίζει το 88% της συνολικής κατανάλωσης, ενώ η οικιακή χρήση καταναλώνει το 7% και η βιομηχανία μόλις το 5%. Στην Ευρώπη πάλι, το περισσότερο νερό καταναλώνεται από τη βιομηχανία (54%), ενώ το μερίδιο της γεωργίας φτάνει το 33% και η οικιακή χρήση το 13%.
Υπάρχουν, όπως ανακοινώθηκε στα πλαίσια του «Έτους για τα Νερά», στις ημέρες μας, περισσότεροι από 1 δισ. ανθρώπων, οι οποίοι δεν έχουν πρόσβαση σε σταθερά αποθέματα καθαρού νερού. Υπάρχουν 2,4 δισ. ανθρώπων, οι οποίοι δεν έχουν πρόσβαση σε βασικές συνθήκες υγιεινής. Τέλος, τα αποτελέσματα είναι καταστροφικά, καθώς: (Α) Περισσότεροι από 2,2 εκατομμύρια άνθρωποι, κυρίως σε αναπτυσσόμενες χώρες, πεθαίνουν κάθε χρόνο από αρρώστιες που συνδέονται με κακή ποιότητα νερού και υγιεινής. (Β) Περισσότερα από 6.000 παιδιά πεθαίνουν κάθε μέρα από αρρώστιες, οι οποίες μπορούν να προληφθούν με τη βελτίωση της ποιότητας του νερού και των συνθηκών υγιεινής και (Γ) Πάνω από 250 εκατομμύρια άνθρωποι ασθενούν κάθε χρόνο από παρόμοιες ασθένειες.

Πολιτική Οικονομία:
Η Κλασική Σχολή του 19ου αι.
Η Κλασική σχολή πολιτικής οικονομίας (βλ. «Ελευθεροτυπία», 12 – 02 – 2002, Π. Δρακόπουλος, «Οι μεγάλες σχολές των Οικονομικών») θεωρείται δημιούργημα των Αγγλων οικονομολόγων του τέλους του 18ου και του 19ου αιώνα (μέχρι περίπου το 1870). Χρονικά, συμπίπτει με τη ραγδαία εξάπλωση της βιομηχανικής επανάστασης στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μπορούμε να πούμε ότι μεταξύ τους υπάρχει στενή σχέση και αλληλεπίδραση.
Ο Άνταμ Σμιθ, όταν δημοσίεψε το βιβλίο του «Έρευνα για τον πλούτο των εθνών» (1776), έκανε λόγο για τους τρεις συντελεστές της παραγωγής (γη, εργασία, κεφάλαιο). Τους θεώρησε μάλιστα ως τους βασικούς παράγοντες πλουτισμού ενός έθνους. Ο Σμιθ ήταν, μάλιστα, εκείνος που πίστεψε ότι ιδανική οικονομία είναι αυτή που αυτορυθμίζεται αυτομάτως μέσα από την ελεύθερη αγορά (το περίφημο «αόρατο χέρι» που συντονίζει τα ατομικά συμφέροντα).
Στο ξεκίνημα του 19ου αι., ο Ντέιβιντ Ρικάρντο παρουσίασε τη σύγκρουση ανάμεσα στα συμφέροντα των γαιοκτημόνων, από τη μια και των βιομηχάνων και εργατών, από την άλλη (τασσόμενος μαχητικά υπέρ των δεύτερων). Την ίδια εποχή, ζει ο Τ. Μάλθους, ο οποίος, με το νόμο των φθινουσών αποδόσεων, θέλησε να εξηγήσει το χαμηλό επίπεδο διαβίωσης της μεγάλης μάζας του πληθυσμού της Αγγλίας, με αποκορύφωμα τη θεωρία του ότι κάποτε, λόγω υπερπληθυσμού και ανεπάρκειας των τροφίμων (αποδόσεων της γης), οι μάζες θα λιμοκτονήσουν.
Η κλασική σχολή ολοκληρώθηκε με τον Τζον Στιούαρτ Μιλ («Ωφελιμισμός»), που έθεσε στο επίκεντρο του προβληματισμού το ζήτημα της δίκαιης κατανομής του εισοδήματος, υποστηρίζοντας πως μπορεί η αγορά να κατανέμει σωστά τους οικονομικούς πόρους, δεν κάνει όμως το ίδιο με τα εισοδήματα, δημιουργώντας έτσι ανισότητες, σημείο εκκίνησης για τις αναλύσεις των μετέπειτα κομμουνιστών και σοσιαλιστών οικονομολόγων. Αυτό που απασχολεί τον Μιλ είναι ένα πρότυπο ζωής που θα συνδυάζει την καλλιέργεια του εαυτού με την εκτέλεση των υποχρεώσεων προς τους άλλους.

Ο γύρος του κόσμου με… 222 λέξεις
Έκθεση στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, με έργα σύγχρονων Χανιωτών καλλιτεχνών και τίτλο “Η Τέχνη και ο Τόπος”. Είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Θοδωρή Καλούμενου, ζωγράφου και καλλιτεχνικού επιμελητή της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων. Θα διαρκέσει από 08/02 έως 16/04. Ώρες και ημέρες λειτουργίας: Τρίτη – Σάββατο: 10 π.μ. – 2 μ.μ. και 6 – 9 μ.μ. και Κυριακή 10 π.μ. – 2 μ.μ.. Επιμέλεια έκθεσης: Πέγκυ Κουνενάκη.

Εκτός από πανέξυπνες, οι άγριες κουρούνες είναι και μνησίκακες, διαπιστώνουν οι Αμερικανοί ορνιθολόγοι που τόλμησαν να τις ενοχλήσουν. Τα πουλιά μπορούν να θυμούνται για χρόνια ποιος τις πείραξε και προειδοποιούν τους φίλους τους όταν ο κίνδυνος πλησιάζει. Όπως σχολιάζει το περιοδικό New Scientist, ερευνητές έχουν παρατηρήσει από χρόνια ότι οι κουρούνες και τα κοράκια συμπεριφέρονται σαν να αναγνωρίζουν τα ανθρώπινα πρόσωπα.

Το «Κεφάλι Γυναίκας (Ζακλίν)», ένα πορτραίτο της δεύτερης συζύγου και μούσας τού Πάμπλο Πικάσο, που φιλοτεχνήθηκε το 1963, πουλήθηκε στις 02 του Φλεβάρη από τον οίκο Christie's έναντι 9,3 εκατ. ευρώ, τιμή διπλάσια από την αρχική εκτίμηση. Ο πίνακας δημοπρατήθηκε στο Λονδίνο με άλλα έργα ιμπρεσιονιστών και μοντέρνας τέχνης.

Λαχανικά, που περιέχουν απιγενίνη, όπως το σέλινο και ο μαϊντανός, ίσως βοηθούν στην πρόληψη της λευχαιμίας, όπως ανακοίνωσε, τέλη του Γενάρη, ομάδα επιστημόνων από το πανεπιστήμιο του Γκρόνινγκεν της Ολλανδίας. Όπως έδειξαν πειράματα, η απιγενίνη μπορεί να αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό 2 ειδών κυττάρων της λευχαιμίας, ίσως και να τα σκοτώνει.

Σπινθήρας

Μηνιαία Επιθεώρηση για τον Άνθρωπο και τη Γνώση

Η Ιστορία είναι η διαδρομή του Ανθρώπου στο Χρόνο και η εξελικτική πορεία του από το Χάος προς τη Ζωή και από το Άτομο στην Κοινωνία

Σύμβουλος έκδοσης: Γ. Η. Ορφανός - Απτεραίος (apteraios@yahoo.com)

22 Γενάρη 2010, Τεύχος 02, Τόμος 2 , Θέματα:
Είμαστε εμείς απόγονοί τους (Της Σύνταξης)
Μουσική: 200 χρόνια από τη γέννηση του Σοπέν
Ιστορία: Η Εκκλησία της Ελλάδας αυτοκέφαλη
Ιατρική: Άφοβα στον οδοντίατρο
Διατροφή: Το νου σας στα καλαμπόκια και στις γενετικά τροποποιημένες τροφές!
Ταξίδια: Στο Μόντρεαλ του Καναδά
Κοινωνιολογία: Φτώχεια στην Ευρώπη
Ο γύρος του κόσμου με… 222 λέξεις

Είμαστε εμείς απόγονοί τους;
Σε περιηγήσεις μας στον κόσμο του Διαδικτύου, βρήκαμε μια σειρά από αρχαιοελληνικά κείμενα σε μετάφραση. Διαβάζοντάς τα, συναντούμε και γνωρίζουμε τις ιδέες και τις αρχές των Αρχαίων Ελλήνων για ζητήματα που απασχολούν διαχρονικά τόσο τα μεμονωμένα άτομα όσο και τις οργανωμένες ανθρώπινες κοινωνίες.

Θα φιλοξενήσουμε, λοιπόν, στο σημερινό μας σημείωμα, κάποια αποσπάσματα της αρχαιοελληνικής Γραμματείας με σκοπό να αναδείξω τη σοφία και την κοινωνική συνείδηση που προβάλλουν μέσα απ’ τον τρόπο με τον οποίο πολιτεύτηκαν και επιθυμούσαν να πάρουν με το μέρος τους αλλοτινοί πολιτικοί το πλήθος ή αγωνίστηκαν υπέρ των δικαιωμάτων του. Αθήνα, 4ος αι. π.Χ., στο λόγο του Δημοσθένη «Κατ’ Αριστογείτονος Β’» ( μετάφραση: Α. Τυφλόπουλος) διαβάζουμε, μεταξύ άλλων, ότι «[…] Θα ανακαλύψετε, βέβαια, ότι η παρανομία έχει ως αποτέλεσμα την τρέλα, την έλλειψη μέτρου, την απληστία, ενώ οι νόμοι τη σοφία, τη σύνεση και τη δικαιοσύνη. […] Δεν θα βρούμε τίποτε ούτε σεβαστό ούτε αξιόλογο, το οποίο να μην σχετίζεται με τον νόμο, αφού και όλο το σύμπαν και οι θεοί και οι λεγόμενες εποχές μοιάζει να ελέγχονται από τον νόμο και την τάξη, αν πρέπεινα έχουμε εμπιστοσύνη στα φαινόμενα.[…]».
Παινεύοντας, λίγα χρόνια νωρίτερα, ο Αθηναίος ιστορικός Ξενοφών (φωτογραφία) το Σπαρτιάτη βασιλιά Αγησίλαο, στο φερώνυμο έργο του γράφει για το πώς αυτός ο ηγέτης κυβέρνησε τη Σπάρτη και έγινε διαχρονικό παράδειγμα για μίμηση (Μετάφραση: Π. Βλαχάκος & Γ.Α. Ράπτης): «[…] Εγώ συγκαταλέγω ακόμη και αυτήν στις πιο σημαντικές ευεργεσίες προς την πατρίδα του, ότι δηλαδή είχε την πιο μεγάλη δύναμη στην πόλη του και όμως αληθινά σεβόταν απόλυτα τους νόμους. Ποιος λοιπόν θα ήθελε να μην πειθαρχεί στους νόμους, τη στιγμή που έβλεπε να πειθαρχεί ο βασιλιάς; Και ποιος θα επιχειρούσε να επιφέρει με τη βία κάποια πολιτική αλλαγή, επειδή πίστευε ότι έχει λιγότερα απ' όσα δικαιούται, όταν ήξερε ότι ο βασιλιάς κυβερνά σύμφωνα με τους νόμους; Ο ίδιος ακόμη και στους πολιτικούς του αντιπάλους φερνόταν όπως ένας πατέρας στα παιδιά του. Τους μάλωνε από τη μια για τα λάθη τους, τους επαινούσε όμως από την άλλη, αν έκαναν κάτι καλό, τους βοηθούσε σε περίπτωση που τους ερχόταν κάποιο κακό, χωρίς να θεωρεί εχθρό κανέναν συμπολίτη του, και επιθυμούσε όλους να τους επαινεί, γιατί είχε τη γνώμη ότι είναι όφελος για την πατρίδα να είναι όλοι ζωντανοί και το θεωρούσε απώλεια, αν πέθαινε έστω και ένας ασήμαντος. Πράγματι λογάριαζε ότι η πατρίδα θα είναι πάντα ευτυχισμένη (θα διοικείται πάντα σωστά), αν οι συμπολίτες του συνέχεια τηρούν με ηρεμία τους νόμους και ισχυρή, όταν οι Έλληνες κρίνουν με σύνεση τα πράγματα […]».
Κατόπιν των ανωτέρω, όταν κάποιος αναρωτηθεί και χωρίς καμία διάθεση ρατσισμού ή σοβινισμού εάν όντως οι σημερινοί κάτοικοι του Ελλαδικού χώρου είναι απόγονοι των Αρχαίων Ελλήνων όπως… καυχώνται αλαζονικά, είστε σίγουροι ότι θα βρει καταφατική απάντηση;
(Της Σύνταξης)

Μουσική: 200 χρόνια από τη γέννηση του Σοπέν
Στις 22 του Φλεβάρη, συμπληρώνονται 200 χρόνια από τη γέννηση ενός λαμπρού Ευρωπαίου μουσικού, ο οποίος, μολονότι έζησε μόλις 39 χρόνια, άφησε έργο σημαντικό και αξιόλογο. Ο λόγος για τον Πολωνό συνθέτη και πιανίστα, Φρειδερίκο Σοπέν (φωτογραφία, 1810 – 1849), για τον οποίο θα γράψουμε, σήμερα, λίγα λόγια (βλ. άρθρα στις εφημερίδες: «Ριζοσπάστης» της 28/10/2005 και «Το Βήμα» της 03/01/2010, αλλά και τα βιβλία: Κ. Νεφ, «Ιστορία της Μουσικής», μετάφραση Φ. Ανωγειαννάκης, Αθήνα, 1985, εκδόσεις Ν. Βότσης και Γ. Ν. Δρόσος, «Φρειδερίκος Σοπέν», εκδόσεις Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, 1999).

Ο Σοπέν γεννιέται, λοιπόν, το 1810 στη Ζελάζοβα – Βόλα, μιαν πόλη περίπου 50 χιλιόμετρα δυτικά της Βαρσοβίας στην Πολωνία, από πατέρα Γαλλικής καταγωγής εξόριστο και μάνα Πολωνέζα. Ήταν 8 μόλις ετών, όταν θα δώσει το πρώτο του κονσέρτο στη Βαρσοβία. Μια δεκαετία περίπου αργότερα, το 1829, θα βρεθεί και θα παίξει πρώτη φορά στη Βιέννη. Τότε, του προσφέρανε και ως δώρο το πιάνο του Μπετόβεν.
Τον επόμενο χρόνο, ο Σοπέν έφυγε οριστικά από την Πολωνία, παίρνοντας μαζί του μόνο λίγο χώμα σε μια ασημένια θήκη. Το φθινόπωρο του 1831, σε ηλικία 21 ετών, θα εγκατασταθεί στο Παρίσι. Το 1832 είναι η χρονιά που τον «σημαδεύει»: Και σε δύο κονσέρτα οι φιλόμουσοι κύκλοι της Γαλλικής πρωτεύουσας γνώρισαν το μέγεθος του ταλέντου του και, ταυτόχρονα, προσβάλλεται από φυματίωση, που θα τον βασανίσει πολύ όλη την υπόλοιπη ζωή του.
«Κύριοι, αποκαλυφθείτε! Ιδού μια νέα μεγαλοφυΐα!». Το Δεκέμβρη του 1831, με τα λόγια αυτά, ο νεαρός Ρ. Σουμάν (1810 – 1856) αναγνώριζε το χάρισμα του συνομηλίκου του Φρειδερίκου Σοπέν. Τρεις μήνες αργότερα, μολονότι ήταν θριαμβευτικό το επίσημο ντεμπούτο του στο Παρίσι, ο Σοπέν θα επιλέξει – αντί σε μεγάλους συναυλιακούς χώρους – έκτοτε να εμφανίζεται κυρίως σε ιδιωτικές συναθροίσεις προς τέρψιν της οικονομικής και πνευματικής ελίτ της εποχής. Όχι μόνον αυτό, αλλά ακόμη συχνότερα τον βλέπουμε στο σαλόνι του σπιτιού του να παίζει πιάνο για τους φίλους του γνωστούς σύγχρονούς του μουσικούς, τον Λιστ, τον Μπερλιόζ, τον Μπελίνι, τον Μέντελσον , αλλά και το ζωγράφο Ντελακρουά. Τέσσερα σχεδόν χρόνια μετά, το Νοέμβρη του 1836, ο 26ετής συνθέτης συναντιέται με τη Γαλλίδα συγγραφέα και φεμινίστρια Αυγή Ντιπέν (ή Γεωργία Σάνδη). Έκτοτε, συνδέθηκε μαζί της με μια μυστηριώδη σχέση που κράτησε μια δεκαετία περίπου. Το 1845, η σχέση τους πέρασε μια σοβαρή κρίση η οποία επιδεινώθηκε την επόμενη χρονιά, κάτι που επέφερε, το 1847, τον οριστικό τους χωρισμό.
Ο Φρειδερίκος Σοπέν είναι ο κατεξοχήν εκπρόσωπος του ρομαντισμού στη μουσική. Η νοσταλγία του έρωτα και της χαμένης πατρίδας σφραγίζουν τα έργα του και φανερώνουν μια τρυφερότητα γεμάτη πάθος. Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να πούμε ότι τα έργα του, που είναι αποκλειστικά για πιάνο, κοντσέρτα, σονάτες, πρελούδια, βαλς, μπαλάντες κ.α., χαρακτηρίζονται μεγάλης ομορφιάς αλλά και υψηλής καλλιτεχνικής αξίας που συνδυάζουν την πνευματικότητα και την έντονα συναισθηματική εκφραστικότητα, με ρομαντική ευαισθησία και ανάλαφρη διάθεση. Πέραν τούτου, όπως σημειώνει ο Ν. Κανελλόπουλος παρουσιάζοντας το βιβλίο του Γ. Ν. Δρόσου (βλ. http://www.allbooks.gr/book.php?TitlesID=43099) , «[…] ο Σοπέν υπήρξε ένας αληθινός πατριώτης, ο οποίος αγωνίστηκε με όσα μέσα διέθετε, για να προβάλει το «Πολωνικό Ζήτημα». Η πρωτοποριακή μουσική του είναι γεμάτη νοσταλγία για τη σκλαβωμένη πατρίδα του, που ξεπηδά από τα καθαρώς φολκλορικά θέματα, τους χορούς και τα τραγούδια, στοιχεία που χαρακτηρίζουν γενικώς τη μουσική του […]». Το τελευταίο κονσέρτο του Σοπέν στο Παρίσι δόθηκε στις 12 Φλεβάρη 1848, ενώ το «κύκνειό του άσμα» ήταν στις 16 Νοέμβρη της ίδιας χρονιάς στη Σκωτία. Κατόπιν, επέστρεψε στη γαλλική πρωτεύουσα, όπου έζησε στερημένα το τελευταίο διάστημα της ζωής του, έχοντας στο πλευρό του τη μεγαλύτερη αδελφή του. Ο Φρειδερίκος Σοπέν θα αφήσει την τελευταία του πνοή στο Παρίσι στις 17 Οκτώβρη 1849 και αναπαύθηκε στο νεκροταφείο Ρére-Lachaise της γαλλικής πρωτεύουσας. Καθώς λέγεται, πριν πεθάνει, παρακάλεσε την αδελφή του να πάρει την καρδιά του στη Βαρσοβία, καθώς η νοσταλγία της πατρίδας τον «έκαιγε» σε όλη του τη ζωή, αφότου την εγκατέλειψε. Να σημειωθεί, επομένως, καταλήγοντας και πως ενώ στη Βαρσοβία συναντούμε και τη Μουσική Ακαδημία Φρ. Σοπέν και το Μουσείο Σοπέν, το διεθνές αεροδρόμιο της πολωνικής πρωτεύουσας φέρει το όνομα του μεγάλου μουσικού.

Ιστορία: Η Εκκλησία της Ελλάδας αυτοκέφαλη

Το 2010 συμπληρώνονται 160 χρόνια από το καλοκαίρι που ανεγνώρισε το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης το αυτοκέφαλο και αυτοδιοίκητο της Εκκλησίας της Ελλάδας. Το 1850 (για περισσότερα βλ. «Η ανακήρυξις του αυτοκέφαλου της εν Ελλάδι Εκκλησίας (1850) και η θέσις των Μητροπόλεων των "Νέων Χωρών" (1928)» του Εμμ. Ι. Κωνσταντινίδου, 2008, εκδόσεις ΠΑΡΡΗΣΙΑ) αποτελεί, λοιπόν, χρονιά ορόσημο όχι μόνο για τις εκκλησιαστικές σχέσεις Αθηνών – Φαναρίου, αλλά και για τις πολιτικές μεταξύ Ελλάδος και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέχρι το 1922 και Τουρκίας έκτοτε έως σήμερα.

Όλα, όμως, είχαν ξεκινήσει το 1833, με την κάθοδο του Βαυαρού ανήλικου βασιλέα Όθωνα (φωτογραφία) και των συμπατριωτών του επιτρόπων στο θρόνο έως ότου φτάσει στη νόμιμη για την ανάρρησή του στο θρόνο ηλικία, οι οποίοι συναπάρτιζαν τη λεγόμενη Αντιβασιλεία. Οι Βαυαροί αντιβασιλείς, λοιπόν, ανίδεοι περί των σχέσεων ελληνισμού και ορθοδοξίας, κρίνοντας σκόπιμο ότι, για να εδραιωθεί η πολιτική ανεξαρτησία του αρτιγέννητου ελληνικού κράτους, έπρεπε και να «αποκοπεί» από το Φανάρι, προχώρησαν στην ανακήρυξη της Εκκλησίας του Βασιλείου της Ελλάδος.

Η Εκκλησία αυτή, αυτοκέφαλη και ανεξάρτητη, επί σειρά ετών, διατηρούσε μόνο τη δογματική ενότητα με τις άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες, είχε κατά το διοικητικό μέρος ως αρχηγό της τον βασιλέα, αν και ήταν ρωμαιοκαθολικός. Τη διοικούσε δε πενταμελής Διαρκής Σύνοδος, τα μέλη της οποίας, όμως, διορίζονταν από τη βασιλική κυβέρνηση.

Αφού παρήλθαν 17 χρόνια διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων με το Φανάρι, τον Ιούνιο του 1850, τελικά, συνήλθε υπό τον Πατριάρχη Άνθιμο τον 4ο, Μεγάλη Σύνοδος. Πήραν μέρος πέντε πρώην Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως και ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων και ανακήρυξαν κανονικώς αυτοκέφαλη την Εκκλησία του Βασιλείου της Ελλάδος.

Το αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Ελλάδος των μέσων του 19ου αι. επετεύχθη λοιπόν με τον Πατριαρχικό και Συνοδικό Τόμο της 29ης Ιουνίου 1850, που αποκατέστησε όχι μόνο τη δογματική, αλλά και την κανονική ενότητα της Ελλαδικής Εκκλησίας τόσο με το Οικουμενικό Πατριαρχείο όσο και με όλες τις άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Θεμελιώδης Όρος, όμως, της αναγνώρισής της ήταν το ότι η διοίκηση της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος θα ασκείται κατά τους ιερούς Κανόνες και μάλιστα «ελευθέρως και ακωλύτως από πάσης κοσμικής επεμβάσεως». Η διοίκηση ανατίθεται εξάλλου σε «Σύνοδο Διαρκή» στην οποία θα συμμετέχουν Αρχιερείς καλούμενοι αλληλοδιαδόχως κατά τα πρεσβεία της αρχιεροσύνης, με Πρόεδρο τον εκάστοτε Μητροπολίτη Αθηνών.

Ιατρική: Άφοβα στον οδοντίατρο
Δεν είναι λίγοι όσοι, αν και ενήλικες, αποφεύγουν τις επισκέψεις στον οδοντογιατρό, γιατί φοβούνται όχι τόσο τις απονευρώσεις και τις εξαγωγές χαλασμένων δοντιών, αλλά τον οδοντιατρικό τροχό. Τώρα, όπως έγραψαν οι εφημερίδες (ΤΟ ΒΗΜΑ, 21/01/2010), ο φόβος αυτός κινδυνεύει να … εκλείψει και θα μπορούν όλοι να επισκέπτονται εφεξής άφοβα τον οδοντογιατρό και να προλαβαίνουν δυσίατες και επώδυνες για τον ασθενή οδοντικές παθήσεις!

Τα καλά νέα έρχονται από τη Γερμανία. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου Saarland αναπτύσσουν μια συσκευή η οποία θα αντικαταστήσει τον τροχό που χρησιμοποιούν οι οδοντίατροι για τον καθαρισμό των δοντιών από βακτήρια ώστε στη συνέχεια να προχωρήσουν σε σφράγισμα. Η συσκευή εκτοξεύει χαμηλής θερμοκρασίας δέσμες πλάσματος οι οποίες προστατεύουν τα δόντια από βακτήρια που τα διαβρώνουν. Οι δέσμες πλάσματος αποτελούνται από ηλεκτρικά φορτισμένα άτομα οξυγόνου τα οποία διεισδύουν στις κοιλότητες των δοντιών εξαφανίζοντας τα βλαβερά βακτήρια.
Το πιο σημαντικό είναι ότι η όλη διαδικασία εκτός από απλή είναι και ανώδυνη. Οι πρώτες δοκιμές του συστήματος που αναπτύσσεται στη Γερμανία δείχνουν ότι οι δέσμες πλάσματος μπορούν να μειώσουν μέσα σε διάστημα 6-18 δευτερολέπτων τον αριθμό των βακτηρίων ως και 10.000 φορές.

Διατροφή: Το νου σας στα καλαμπόκια

και στις γενετικά τροποποιημένες τροφές!

Τις πρώτες ημέρες του 2010, την παγκόσμια ειδησεογραφία απασχόλησαν και σημαντικά νέα που σχετίζονται με την ανθρώπινη διατροφή και υγεία. Η Μonsanto, ο «γίγαντας» των γενετικώς τροποποιημένων καλλιεργειών, αναγκάστηκε για πρώτη φορά να δημοσιεύσει τα αρχικά δεδομένα τοξικολογικών μελετών που διεξήγαγε σχετικά με τρεις ποικιλίες μεταλλαγμένου καλαμποκιού της. Ανεξάρτητη ανάλυση των στοιχείων αυτών έδειξε ότι η κατανάλωση του μεταλλαγμένου αραβοσίτου μπορεί να οδηγήσει σε βλάβες στο ήπαρ και στους νεφρούς τρωκτικών. Ωστόσο τα αποτελέσματα της ανάλυσης χαρακτηρίστηκαν αβάσιμα από αρμοδίους του Συμβουλίου Βιοτεχνολογίας της Γαλλίας.

Έχοντας τη στήριξη της οργάνωσης Greenpeace και του σουηδικού υπουργείου Γεωργίας, εκπρόσωποι της Επιτροπής Έρευνας και Πληροφόρησης για τη Γενετική Μηχανική, ενός λόμπι ενάντια στα μεταλλαγμένα τρόφιμα, ανάγκασαν τη Μοnsanto να δημοσιεύσει στοιχεία από μελέτες της που αφορούσαν την κατανάλωση από αρουραίους τριών ποικιλιών μεταλλαγμένου καλαμποκιού της επί τρεις μήνες.

Θέλοντας, εξάλλου, να καταδείξουν τον ρόλο που έχουν τα λόμπι στα τεκταινόμενα -κι όχι μόνο αυτά στην COP 15, αλλά και γενικότερα- οικολογικές οργανώσεις και παρατηρητήρια απένειμαν το βραβείο «Angry Mermaid 2009» (Θυμωμένη Γοργόνα 2009) για το πιο επιτυχημένο -συνάμα και περιβαλλοντικά καταστροφικό- λόμπι οικονομικών συμφερόντων για το έτος που πέρασε. Σαν τα Οσκαρ η απονομή του συνοδεύτηκε από σχετικό αγαλματίδιο, στη συγκεκριμένη περίπτωση μια παραλλαγή του γνωστού αγάλματος-συμβόλου της Κοπεγχάγης, τη Γοργόνα-Διαδηλώτρια κατά της κλιματικής αλλαγής.
Υποψήφια για το βραβείο ήταν τα λόμπι τριών μεμονωμένων εταιρειών (Monsanto, Royal Dutch Shell και Sasol) και πέντε ομοσπονδιών εκπροσώπων κλαδικών συμφερόντων (ΑPI, ACCCE, IETA, CEFIC και IATA). Στην ψηφοφορία που έγινε, πρώτο (με 37,8%) αναδείχτηκε το λόμπι της Monsanto, του γίγαντα της βιοτεχνολογίας και της γεωργικής βιομηχανίας. Αναγνωρίστηκε με αυτό τον τρόπο η επιτυχημένη προώθηση των γενετικά τροποποιημένων (Γ.Τ.) ποικιλιών της σαν λύση στην κλιματική αλλαγή και η πίεση που άσκησε προκειμένου να παραχθούν βιοκαύσιμα με μεταλλαγμένα. Όπως επισήμανε και η Ναόμι Κλάιν, η γνωστή ακτιβίστρια συγγραφέας που έκανε την απονομή, η επέκταση των Γ.Τ. καλλιεργειών σόγιας της Monsanto στη Λατινική Αμερική ευθύνεται για μεγάλη αποψίλωση του τροπικού δάσους.

Ταξίδια: Στο Μόντρεαλ του Καναδά
Μια περιοχή της Γης με σημαντικό σε αριθμό και δράση ελληνικό στοιχείο είναι και το Μόντρεαλ του Καναδά, στη Βόρεια Αμερική. Ο πληθυσμός του είναι περισσότερος από 3,5 εκατομμύρια κατοίκους. Το πολεοδομικό συγκρότημα του Μόντρεαλ, βάσει των απογραφών, είναι το μεγαλύτερο σε πληθυσμό αστικό κέντρο της επαρχίας του Κεμπέκ και το δεύτερο αστικό κέντρο του Καναδά. Βρίσκεται επάνω στον πλωτό ποταμό Άγιο Λαυρέντιο, που πηγάζει στις Μεγάλες Λίμνες της Βόρειας Αμερικής και εκβάλλει στον Ατλαντικό Ωκεανό, ενώ στην ευρύτερη περιοχή του συμπεριλαμβάνονται το νησί Λαβάλ στα βόρεια του νησιού του Μόντρεαλ, η Νότια Ακτή και τα προάστια.

Εάν κάποιος επισκεφθεί το Μόντρεαλ (φωτογραφία από κεντρικό δρόμο), αξίζει να πάει να δει εκ του σύνεγγυς: Το βουνό Μον-Ρουαγιάλ (Mont-Royal) που δεσπόζει στο κέντρο της πόλης με εκπληκτική θέα. Την εκκλησία του Αγίου Ιωσήφ (Oratoire St-Joseph). Την παλιά πόλη (Vieux Montréal) με τα στενά πλακόστρωτα δρομάκια, όπου επίσης θα βρείτε: τη Βασιλική της Παναγίας (Basilique de Notre-Dame) με την εξαίσια ξύλινη διακόσμηση, το Τσίρκο του Ήλιου (Cirque du soleil), τον κινηματογράφο Imax με την γιγαντιαία οθόνη, το Ολυμπιακό Στάδιο και τον παρακείμενο Βοτανικό Κήπο, το Μουσείο Καλών Τεχνών (Musée des Beaux-Arts), την Αβενί ντι Παρκ (Avenue du Parc) ή Ελληνική πόλη, τη μικρή Ιταλία (Petite Italie) ή Ιταλική πόλη, την Κινεζική πόλη (Chinatown). Τέλος, η Ελληνική Κοινότητα του Μόντρεαλ, που ιδρύθηκε το 1906, λειτουργεί το πρότυπο τρίγλωσσο (ελληνικά, γαλλικά, αγγλικά) ημερήσιο σχολείο «Σωκράτης» με 2.000 μαθητές από προνηπιαγωγείο μέχρι δημοτικό σχολείο, πρότυπα κέντρα παιδικών σταθμών, στέγη και λέσχες ηλικιωμένων και ελληνικές εκκλησίες. Στον Καναδά ζουν συνολικά περίπου 350.000 πολίτες ελληνικής καταγωγής, από τους οποίους οι 85.000 διαβιούν στο Μόντρεαλ.

Κοινωνιολογία: Φτώχεια στην Ευρώπη
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ισπανική Προεδρία της Ε.Ε. εγκαινίασαν στις 21 Ιανουαρίου το «Ευρωπαϊκό Έτος 2010 για την Καταπολέμηση της Φτώχειας και του Κοινωνικού Αποκλεισμού». Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχεδόν 80 εκατομμύρια Ευρωπαίοι, ή το 17% του πληθυσμού της Ε.Ε., ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας. Το ιδιαίτερα ανησυχητικό αυτό γεγονός έχει έντονη απήχηση στην κοινή γνώμη, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου για τις στάσεις απέναντι στη φτώχεια.
Η συντριπτική πλειοψηφία των Ευρωπαίων (73%) θεωρούν τη φτώχεια αυξανόμενο πρόβλημα στη χώρα τους και 89% κάνουν έκκληση για επείγουσα δράση από την κυβέρνησή τους για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν την εθνική κυβέρνηση ως κύρια υπεύθυνη, 74% περιμένουν και από την Ε.Ε. να παίξει σημαντικό ρόλο.

Ο γύρος του κόσμου με… 222 λέξεις

- Ρώσος δημοσιογράφος, ο 47χρονος Κονσταντίν Ποπόφ, υπέκυψε, σε νοσοκομείο στις 20/01, στα τραύματα που του είχε προκαλέσει άγριος ξυλοδαρμός (04 Γενάρη) από αστυνομικό στη διάρκεια κράτησής του. Από το 2000 τουλάχιστον 16 δημοσιογράφοι έχουν χάσει τη ζωή τους στη Ρωσία. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν επικριτές των ρωσικών Αρχών.

- Αφέθηκε, στις 18 του Γενάρη, ελεύθερος από τις φυλακές της Αγκύρας ο Μεχμέτ Αλί Αγτζά, ο οποίος, στις 13 Μαΐου του 1981, είχε δοκιμάσει να δολοφονήσει τον Πάπα Ιωάννη Παύλο τον 2ο (φωτογραφία), στην πλατεία του Αγίου Πέτρου.

- Οι κυβερνήσεις Ισραήλ και Γερμανίας, στις 18/01, συνεδρίασαν για πρώτη φορά από κοινού στο Βερολίνο, την πρώην καρδιά του ναζιστικού καθεστώτος για τις σχέσεις των δύο χωρών 65 χρόνια μετά το Ολοκαύτωμα.

- Ο διαβόητος ξάδελφος του Σαντάμ Χουσεΐν γνωστός ως «Χημικός Αλί» καταδικάστηκε, στα μέσα Ιανουαρίου, στην εσχάτη των ποινών διά απαγχονισμού για το βομβαρδισμό με χημικά αέρια της κουρδικής πόλης Χαλάμπτζα το 1988, μία από τις χειρότερες θηριωδίες του καθεστώτος Χουσεΐν.

- Νέες φωτογραφίες από δορυφόρους αποκαλύπτουν την ύπαρξη 200 τεράστιων γεωμετρικών δομών στην άνω λεκάνη του Αμαζονίου, κοντά στα σύνορα με τη Βολιβία. Αυτοί οι κύκλοι, τα τετράγωνα και τα άλλα γεωμετρικά σχήματα δημιουργούν ένα ολόκληρο δίκτυο από λεωφόρους, ορύγματα και κτίσματα τα οποία κατασκευάστηκαν πολλά χρόνια προτού ο Χριστόφορος Κολόμβος πατήσει το πόδι του στον Νέο Κόσμο. Κάποια, μάλιστα, χρονολογούνται από το 200 μ.Χ.!