Σπινθήρας
Μηνιαία Επιθεώρηση για τον Άνθρωπο και τη Γνώση
Η Ιστορία είναι η διαδρομή του Ανθρώπου στο Χρόνο και η εξελικτική πορεία του από το Χάος προς τη Ζωή και από το Άτομο στην Κοινωνία
Σύμβουλος έκδοσης: Γ. Η. Ορφανός - Απτεραίος (apteraios@yahoo.com)
08 Μάη 2009, τόμος 1, τεύχος 5, Θέματα:
1. Για τη μάνα (Της Σύνταξης)
2. Τα βλέμματα προς τη Θεσσαλονίκη (Τέχνη)
3. Τα παιδιά – θύματα των πολέμων (Κοινωνιολογία)
4. Το Ασκληπιείο της Κω (Ιστορία)
5. Δημόδοκος και Φήμιος (Μουσική)
6. Άγνωστες ομορφιές της Βουλγαρίας (Ταξίδια)
Για τη μάνα
Πολλά θα μπορούσε να γράψει κάποιος για την αγάπη της κάθε μάνας, που κάθε της γλυκός λόγος και κάθε τρυφερό χάδι αγκαλιάζει και προστατεύει τα παιδιά της όπως η χελιδόνα θυσιάζοντας και τη ζωή της ακόμα για τα χελιδονόπουλά της…
Κι όμως το δάκρυ της σύγχρονης μάνας είναι πικρό. Βλέπει όχι ένα τριαντάφυλλο να απεικονίζει την ευγνωμοσύνη μας απέναντι στους καθημερινούς, ορατούς και ευδιάκριτους, κόπους της για την ανατροφή των παιδιών, αλλά αχάριστα να συμπεριφέρνονται κάποιες κοινωνίες του καιρού μας και να ματώνουν το ζωοδότη κόρφο της, να σχίζουν την ξέχειλη από στοργή αγκαλιά της.
Πικρό είναι το δάκρυ της, σαν της Εκάβης και της Θέτιδας που χάσανε τα παιδιά τους στην παραφροσύνη του πολυαίματου Τρωικού πολέμου, σαν της Παναγίας κάτω από το σταυρό του Ιησού…
Πικρό, γιατί διαβάζει για την έξαρση της οικογενειακής βίας, παρά τη σημαντική πρόοδο του υλικού πολιτισμού και τη βελτίωση του μορφωτικού επιπέδου των σύγχρονων ανθρώπων και κοινωνιών. Της οικογενειακής βίας, που, όπως διάβαζα πρόσφατα σε ένα δελτίο της UNICEF, «[…] είναι μια από τις πιο κακοήθεις καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επειδή διαπράττεται, όχι από ξένους, αλλά από μέλη της οικογένειας, ανθρώπους εμπιστοσύνης. Είναι εξαπλωμένη σε όλο τον κόσμο, έχοντας επιπτώσεις στη φυσική και συναισθηματική υγεία γυναικών και παιδιών, απειλώντας την οικονομική τους ασφάλεια και υπονομεύοντας την αυτοεκτίμησή τους και τη δυνατότητα για ομαλή ανάπτυξη. Στις χειρότερες περιπτώσεις, αποτελεί απειλή για τη ζωή, όταν γυναίκες δολοφονούνται ή αυτοκτονούν από απελπισία […]» (Δελτίο Τύπου της UNICEF, 29/05/2000).
Ανοίξτε τα μάτια, μακελάρηδες, αλαζόνες, αγνώμονες, μισογύνηδες, πολεμόχαροι και σταυρωτήδες υπάρχουν πολλοί τριγύρω μας, καθημερινά, άσχετα αν κρύβονται με περισσή φροντίδα και υποκρίνονται. Και απ’ αυτούς είναι που έχουμε μεγάλο και διαρκώς «ανοιχτό» χρέος, ανά πάσα στιγμή, να προφυλάγουμε τις μανάδες μας. Και από ευγνωμοσύνη προς τη στοργή τους, αλλά και επειδή όταν η μάνα μάς κοιτά κατάματα και μας χαμογελά, μάς γεμίζει ζωή, ελπίδα, αισιοδοξία και δύναμη για τα παρόντα και όσα πρόκειται η ζωή να μας προσκομίσει στο διάβα της, εντός ή εκτός προγράμματος…
(Της Σύνταξης)
Τέχνη
Τα βλέμματα προς τη Θεσσαλονίκη
Φιλότεχνοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό αναμένεται να συρρεύσουν σε έκθεση και δημοπρασία επίλεκτων έργων μεγάλων Ελλήνων ζωγράφων του 19ου και 20ού αιώνα, που θα πραγματοποιηθούν στη Θεσσαλονίκη.
Συγκεκριμένα, θα προβληθούν δημιουργίες των Βολανάκη, Παρθένη, Μαλέα, Παπαλουκά, Στέρη, Μπουζιάνη, Κόντογλου, Διαμαντόπουλου, Τσαρούχη καθώς και των πιο σύγχρονων Ακριθάκη, Κεσσανλή, Τσόκλη, Φασιανού, Σπεράντζα, Μακρουλάκη κ.ά.
Η έκθεση-δημοπρασία, την οποία διοργανώνει για 8η φορά ο ελληνικός οίκος Hellenic Auctions, στο ξενοδοχείο Ηλέκτρα Παλλάς, θα «ανοίξει» το απόγευμα της Κυριακής 17 Μαΐου και θα ολοκληρωθεί το απόγευμα της επόμενης ημέρας με τη δημοπρασία.
Μέρος των εσόδων της δημοπρασίας, όπως και τις μέχρι σήμερα φορές, θα διατεθούν από το Θάνο Ευαγγελινό, ιδιοκτήτη του δημοπρατικού οίκου, σε φιλανθρωπικό ίδρυμα.
Κοινωνιολογία
Τα παιδιά – θύματα των πολέμων
Παρά τις διεθνείς εκκλήσεις και κυρίως εκείνες των φιλειρηνιστών και του ΟΗΕ, ανά τον κόσμο συνεχίζονται αδιάκοπα καθημερινά οι πολυαίματοι πόλεμοι. Και όπως μαθαίνουμε, ακούμε, διαβάζουμε ότι μια από τις πιο βαριές συνέπειες των πολεμικών επιχειρήσεων, είτε αυτές είναι εμφύλιες είτε ανάμεσα στα διάφορα κράτη εξαιτίας πολιτικοοικονομικών συμφερόντων, είναι ο σημαντικός αριθμός των παιδιών που ζουν και περιφέρονται πρόσφυγες. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία της UNICEF, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '90 ένοπλες συρράξεις και έκτακτες καταστάσεις επείγουσας ανάγκης χτύπησαν εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά. Παιδιά εκτοπίστηκαν μέσα στην ίδια τους τη χώρα ή έγιναν πρόσφυγες μέσα στην ταραχή των ενόπλων συρράξεων.
Στη δεκαετία που μεσολάβησε από την υιοθέτηση της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, το 1989, πάνω από 2.000.000 παιδιά έχουν σκοτωθεί και πάνω από 6.000.000 παιδιά τραυματίσθηκαν ή έμειναν ανάπηρα σε ένοπλες συγκρούσεις, 12.000.000 παιδιά έμειναν άστεγα, τουλάχιστον 1.000.000 έμειναν ορφανά ή αποχωρίσθηκαν τους δικούς τους και 10.000.000 παιδιά έχουν ψυχολογικά τραύματα λόγω πολέμου.
Σύμφωνα με τη UNICEF, το 50% των 57,4 εκατομμυρίων εκτοπισμένων ατόμων λόγω ενόπλων συρράξεων σε όλο τον κόσμο, είναι παιδιά. Τα παιδιά-πρόσφυγες καταβάλλουν βαρύτατο τίμημα, υποσιτίζονται, μαστίζονται από ασθένειες, δεν εμβολιάζονται και δεν πάνε σχολείο. Και μόνο η περιαγωγή τους σε κατάσταση προσφυγιάς προκαλεί ανεπούλωτες βλάβες στον παιδικό ψυχισμό. Επομένως, όλοι πρέπει να συντρέξουμε τις προσπάθειες της UNICEF που αγωνίζεται για τη συγκέντρωση και την καταγραφή των παιδιών προσφύγων, την ψυχολογική τους υποστήριξη, την επαναλειτουργία των σχολείων που έχουν καταστραφεί και την παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στα παιδιά.
Ιστορία
Το Ασκληπιείο στην Κω
Ένας ξεχωριστής ιστορικής και επιστημονικής αξίας για την καθημερινή ζωή των αρχαίων Ελλήνων αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται στα Δωδεκάνησα και μάλιστα στην Κω. Από τις σελίδες του υπουργείου Πολιτισμού και το άρθρο των αρχαιολόγων κ.κ. Δ. Μποσνάκη και Ε. Σκέρλου θα αντλήσουμε χρήσιμες πληροφορίες για το Ασκληπιείο (φωτογραφία), που είναι κτισμένο στις πλαγιές ενός χαμηλού λόφου, κατάφυτου με δένδρα και με θαυμάσια θέα προς τη θάλασσα και τα μικρασιατικά παράλια, ήταν ήδη από την αρχαιότητα το πιο φημισμένο μνημείο της Kω. Βρισκόταν κοντά στην αρχαία πόλη και ήταν γεμάτο με θαυμαστά αναθήματα, έργα φημισμένων καλλιτεχνών, όπως πολύ παραστατικά μάς περιγράφουν ο Κώος ποιητής Ηρώνδας τον 3ο αι. π.Χ. και ο Στράβωνας, λίγο αργότερα (14.2.19). Σε αντίθεση με το ιερό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο, στο Ασκληπιείο της Κω αναπτύχθηκε ιδιαίτερα η επιστημονική ιατρική, χάρη και στη σχολή που είχε ιδρύσει στο νησί ο Ιπποκράτης, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ιατρικής επιστήμης στην αρχαιότητα.
Η πρωιμότερη χρήση του χώρου ανάγεται στη μυκηναϊκή και στη γεωμετρική εποχή, όπως υποδεικνύουν ευρήματα που προέρχονται κυρίως από τάφους. Στους επόμενους αιώνες στην περιοχή υπήρχε λατρεία του θεραπευτή δαίμονα Παιήονα, και του Απόλλωνα, πατέρα του Ασκληπιού. Ο Απόλλωνας, μάλιστα, έφερε την επωνυμία Κυπαρίσσιος, επειδή ήταν κύριος του ιερού άλσους των κυπαρισσιών, που περιέβαλλε το τέμενος και προστατευόταν με ιερό νόμο. Στο χώρο λατρεύονταν και άλλοι θεοί των Κώων, όπως ο Ζευς Ικέσ
ιος, ο Ζευς Πατρώος, ο Ζευς Μηχανεύς, η Αθηνά Φατρία, ο Απόλλων Κάρνειος και οι Μοίρες, ενώ τον 4ο αι. π.X., εποχή ίδρυσης της πόλης Kω, εντάχθηκε και η λατρεία του Ασκληπιού, που αναδείχθηκε σε μία από τις σημαντικότερες δημόσιες λατρείες της Κω κατά τον 3ο και 2ο αι. π.Χ. Τότε το ιερό σχεδιάσθηκε και αναπτύχθηκε ως ενιαίο συγκρότημα κτηρίων με σκοπό την προώθηση της λατρείας του Ασκληπιού και σταδιακά επεκτάθηκε σε τρία άνδηρα. Το κέντρο της λατρείας αρχικά αποτελούσε ένας βωμός των μέσων του 4ου αι. π.Χ., στο μεσαίο άνδηρο. Στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. διαμορφώθηκε η στοά του κατώτερου ανδήρου, οικοδομήθηκε ένας ιωνικός ναΐσκος αφιερωμένος στον Ασκληπιό και ένα άβατο για την εγκοίμηση των πιστών στο μεσαίο άνδηρο, ενώ δημιουργήθηκε και ένα ψηλότερο, τρίτο άνδηρο. Το ιερό γνώρισε μεγάλη ακμή στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους και απέκτησε πανελλήνια φήμη, ιδιαίτερα μετά το 242 π.Χ., έτος κατά το οποίο οι Κώοι εξασφάλισαν την αναγνώριση της ασυλίας, δηλαδή της προστασίας του ιερού από πολεμικές ή άλλες εχθρικές ενέργειες, και καθιέρωσαν τα Μεγάλα Ασκληπιεία, πεντετηρική εορτή, κατά την οποία διεξάγονταν μουσικοί και γυμνικοί αγώνες, στους οποίους συμμετείχαν όλες οι ελληνικές πόλεις. Στην Κω, όπως και στα υπόλοιπα Ασκληπιεία, αρχικά ακολουθήθηκε η παραδοσιακή θεραπεία, που βασιζόταν στη θαυματουργή επέμβαση του θεού, ο οποίος εμφανιζόταν στα όνειρα των ασθενών και υποδείκνυε τη θεραπεία τους κατά την εγκοίμησή τους σε ειδικό χώρο του ιερού. Αυτή η πρακτική τηρήθηκε τουλάχιστον κατά την ελληνιστική εποχή, ενώ αργότερα φαίνεται πως υπήρχαν επαγγελματίες γιατροί, που θεράπευαν τους πιστούς χρησιμοποιώντας περισσότερο επιστημονικές μεθόδους.
Στις αρχές του 2ου αι. π.Χ. το Ασκληπιείο τέθηκε υπό την προστασία του βασιλιά Ευμένη Β΄ της Περγάμου και τότε απέκτησε τη σημερινή του μνημειακή όψη. Κατασκευάσθηκε μία μεγαλύτερη, επιβλητική κεντρική κλίμακα, που οδηγούσε στο ανώτερο άνδηρο, στο κέντρο του οποίου οικοδομήθηκε μεγάλος δωρικός ναός αφιερωμένος στον Ασκληπιό, αντίγραφο του ναού της Επιδαύρου. Την ίδια περίοδο οικοδομήθηκαν στις τρεις πλευρές του ανδήρου δωρικές στοές με δωμάτια για τους ασθενείς, σε αντικατάσταση των παλαιοτέρων ξύλινων στοών, ανακατασκευάσθηκε ο παλαιός βωμός του Ασκληπιού στο μεσαίο άνδηρο, στα πρότυπα του βωμού του Διός της Περγάμου, ενώ στο χαμηλότερο άνδηρο δημιουργήθηκε και η μνημειακή είσοδος-πρόπυλο στο ιερό. Τον 1ο αι. μ.X. οικοδομήθηκαν οι τουαλέττες, οι λεγόμενες βεσπασιανές, ένα μεγάλο συγκρότημα θερμών, ο ναΐσκος αφιερωμένος στον Ασκληπιό, στην Υγεία και στην Ηπιόνη, και μία βιβλιοθήκη. Οι θέρμες και η παροχή του νερού ήταν δωρεά του διάσημου Kώου γιατρού Γάιου Στερτίνιου Ξενοφώντα, ο οποίος ζούσε στη Ρώμη και ήταν προσωπικός ιατρός των αυτοκρατόρων Τιβέριου, Κλαύδιου και Νέρωνα, ενώ δικές του δωρεές ήταν και ο ναΐσκος και η βιβλιοθήκη. Την εποχή των Αντωνίνων, το 2ο αι. μ.Χ. κτίσθηκε ο κορινθιακός ναός του Απόλλωνα, ενώ τον 3ο αι. μ.X. προστέθηκαν θέρμες στην ανατολική πλευρά του χαμηλότερου ανδήρου. Ο χώρος εξακολούθησε να λειτουργεί μέχρι την ύστερη αρχαιότητα, όπως υποδεικνύει ένας θησαυρός νομισμάτων του 4ου αι. μ.Χ. και εγκαταλείφθηκε μετά τους σεισμούς που έγιναν το 469 και το 554 μ.Χ.
Μουσική
Δημόδοκος και Φήμιος
Στον Όμηρο, συναντούμε 2 επικούς τραγουδιστές ή αοιδούς που σχετίζονται τρόπον τινά με τον Οδυσσέα (φωτογραφία, όταν φεύγει από τις Σειρήνες) , ζουν σε βασιλικές αυλές και, με τη μουσική και τα τραγούδια τους, προσπαθούν να τέρψουν τους άρχοντες και τους φιλοξενουμένους τους. Ο λόγος για το Φήμιο στην Ιθάκη και το Δημόδοκο στη Σχερία των Φαιάκων.
Πρώτα απ’ όλα, θα ιδούμε το Φήμιο, ο οποίος ήταν, σύμφωνα με τον Όμηρο, φημισμένος αοιδός από την Ιθάκη. Μνημονεύεται στην Οδύσσεια (λ, π). Έζησε στο παλάτι του Οδυσσέα, ο οποίος του εμπιστεύτηκε την Πηνελόπη, κατά την απουσία του στην Τροία. Τραγουδούσε τη νοσταλγία των Ελλήνων και τον πόθο του γυρισμού. Παρά την αποστολή που του ανέθεσε ο Οδυσσέας, ο Φήμιος, για να γλιτώσει τη ζωή του και για να βγάζει μάλλον τα προς το ζην, υποχρεώθηκε να τέρπει τους «μνηστήρες» στα συμπόσιά τους με τη μουσική του. Στο τέλος, όμως, κινδύνεψε να σκοτωθεί από τον Οδυσσέα, όταν, αφού γύρισε στην Ιθάκη, εξόντωσε τους μνηστήρες.
Ο Δημόδοκος, από την άλλη, ήταν τυφλός και ζούσε στο παλάτι του βασιλιά των Φαιάκων Αλκίνοου. Αναφέρεται στην Οδύσσεια (ι 44 κ.ε.), όταν ο Οδυσσέας, λίγο πριν το γυρισμό στην Ιθάκη, βρέθηκε θαλασσοδαρμένος και τσακισμένος από τις πολύχρονες περιπλανήσεις στο νησί των Φαιάκων και ο εκεί βασιλιάς Αλκίνοος οργάνωσε γιορτή προς τιμήν του. Στη διάρκεια, όμως, της γιορτής, ο Οδυσσέας αναγκάστηκε από τη συγκίνηση να ξεφανερώσει στον Αλκίνοο, στη βασίλισσα Αρήτη, στη βασιλοπούλα Ναυσικά και σε όλους που παραβρίσκονταν την πραγματική του ταυτότητα και τις περιπέτειές του από το πέρας του δεκάχρονου τρωικού πολέμου έως τότε. Ο Οδυσσέας είχε συγκινηθεί όταν ο Δημόδοκος, κατά παράκληση του Οδυσσέα, τραγούδησε τα κατορθώματά του που οδήγησαν στην άλωση της Τροίας.
Ταξίδια
Άγνωστες ομορφιές της Βουλγαρίας
Το 2008 η εκπομπή «Οδηγός ΒG» της Εθνικής Τηλεόρασης της Βουλγαρίας, από κοινού με την Κρατική Υπηρεσία Τουρισμού προκήρυξε διαγωνισμό στους τηλεθεατές για την ανακάλυψη όμορφων, αλλά λίγο γνωστών τοπίων στη χώρα.
Ο διαγωνισμός με τίτλο «Ο δικός μου τόπος είναι ο πιο…», στον οποίο αναφέρεται το παρόν άρθρο που συντάχτηκε από τη Βενέτα Νικόλοβα και μεταφράστηκε από τη Σοφία Μπόντσεβα, προκάλεσε εκατοντάδες Βουλγάρους να ξαναγυρίσουν στις ρίζες τους και να αναζητήσουν τις ομορφότερες και ανέγγιχτες από τη σύγχρονη εποχή γωνίες της Βουλγαρίας. Από τις πολυάριθμές προτάσεις των συμμέτοχων στο διαγωνισμό η ειδική επιτροπή διέκρινε τρεις μικρούς κατοικημένους τόπους, ο κάθε ένας από τους οποίους με τη δική του ανεπανάληπτη γοητεία και ατμόσφαιρα. Είναι τα χωριά Σίτοβο και Γκολέσεβο και η πόλη Τραν με το εντυπωσιακό της βραχώδες παρεκκλήσι της Αγίας Πέτκα.
Στους προσεχείς μήνες σε αυτά τα όμορφα σημεία που μέχρι τώρα έλλειπαν από τον τουριστικό χάρτη της Βουλγαρίας θα γίνουν επενδύσεις για την ανακαίνιση των παλαιών εκκλησιών, τη βελτίωση των δρόμων, τη σημείωση των τουριστικών μονοπατιών στις περιοχές κλπ. Η ιδέα είναι αυτά τα άγνωστα σημεία που έχουν διατηρήσει την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και την όμορφη φύση τους να γίνουν πιο προσιτά για τους λάτρες του εναλλακτικού τουρισμού.
Στο χωριό Σίτοβο της Ροδόπης π.χ. κυριαρχεί μία απίθανη ατμόσφαιρα της παλιάς εποχή, με τα ανήφορα δρομάκια του και τα σκαρφαλωμένα το ένα πάνω από το άλλο πέτρινα σπίτια. Μέρος του χωριού έχει κηρυχθεί για αρχιτεκτονική διατηρητέα. Στο Σίτοβο βρέθηκε και μία αρχαία επιγραφή που χρονολογείται από πριν 7 χιλιάδες χρόνια, κοντά στα ερείπια παλιού ρωμαϊκού κάστρου. Προς το παρόν οι επιστήμονες δεν έχουν κατορθώσει να διαβάσουν την επιγραφή, υποθέτουν όμως ότι πιθανόν είναι βάση κέλτικης ή θρακικής γραφής.
Το άλλο τουριστικό σημείο που επέλεξε η επιτροπή είναι το γραφικό χωριό Γκολέσεβο (φωτογραφία) της Νοτιοδυτικής Βουλγαρίας, κρυμμένο στις πλαγιές του βουνού Σλαβιάνκα. Τα σπίτια του που είναι πάνω από 100 χρονών έχουν διατηρήσει το πνεύμα του καιρού εκείνου, ενώ οι ντόπιοι άνθρωποι είναι γνωστοί με την φιλοξενία τους.
Σύμβουλος έκδοσης: Γ. Η. Ορφανός - Απτεραίος (apteraios@yahoo.com)
08 Μάη 2009, τόμος 1, τεύχος 5, Θέματα:
1. Για τη μάνα (Της Σύνταξης)
2. Τα βλέμματα προς τη Θεσσαλονίκη (Τέχνη)
3. Τα παιδιά – θύματα των πολέμων (Κοινωνιολογία)
4. Το Ασκληπιείο της Κω (Ιστορία)
5. Δημόδοκος και Φήμιος (Μουσική)
6. Άγνωστες ομορφιές της Βουλγαρίας (Ταξίδια)
Για τη μάνα
Πολλά θα μπορούσε να γράψει κάποιος για την αγάπη της κάθε μάνας, που κάθε της γλυκός λόγος και κάθε τρυφερό χάδι αγκαλιάζει και προστατεύει τα παιδιά της όπως η χελιδόνα θυσιάζοντας και τη ζωή της ακόμα για τα χελιδονόπουλά της…
Κι όμως το δάκρυ της σύγχρονης μάνας είναι πικρό. Βλέπει όχι ένα τριαντάφυλλο να απεικονίζει την ευγνωμοσύνη μας απέναντι στους καθημερινούς, ορατούς και ευδιάκριτους, κόπους της για την ανατροφή των παιδιών, αλλά αχάριστα να συμπεριφέρνονται κάποιες κοινωνίες του καιρού μας και να ματώνουν το ζωοδότη κόρφο της, να σχίζουν την ξέχειλη από στοργή αγκαλιά της.
Πικρό είναι το δάκρυ της, σαν της Εκάβης και της Θέτιδας που χάσανε τα παιδιά τους στην παραφροσύνη του πολυαίματου Τρωικού πολέμου, σαν της Παναγίας κάτω από το σταυρό του Ιησού…Πικρό, γιατί διαβάζει για την έξαρση της οικογενειακής βίας, παρά τη σημαντική πρόοδο του υλικού πολιτισμού και τη βελτίωση του μορφωτικού επιπέδου των σύγχρονων ανθρώπων και κοινωνιών. Της οικογενειακής βίας, που, όπως διάβαζα πρόσφατα σε ένα δελτίο της UNICEF, «[…] είναι μια από τις πιο κακοήθεις καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επειδή διαπράττεται, όχι από ξένους, αλλά από μέλη της οικογένειας, ανθρώπους εμπιστοσύνης. Είναι εξαπλωμένη σε όλο τον κόσμο, έχοντας επιπτώσεις στη φυσική και συναισθηματική υγεία γυναικών και παιδιών, απειλώντας την οικονομική τους ασφάλεια και υπονομεύοντας την αυτοεκτίμησή τους και τη δυνατότητα για ομαλή ανάπτυξη. Στις χειρότερες περιπτώσεις, αποτελεί απειλή για τη ζωή, όταν γυναίκες δολοφονούνται ή αυτοκτονούν από απελπισία […]» (Δελτίο Τύπου της UNICEF, 29/05/2000).
Ανοίξτε τα μάτια, μακελάρηδες, αλαζόνες, αγνώμονες, μισογύνηδες, πολεμόχαροι και σταυρωτήδες υπάρχουν πολλοί τριγύρω μας, καθημερινά, άσχετα αν κρύβονται με περισσή φροντίδα και υποκρίνονται. Και απ’ αυτούς είναι που έχουμε μεγάλο και διαρκώς «ανοιχτό» χρέος, ανά πάσα στιγμή, να προφυλάγουμε τις μανάδες μας. Και από ευγνωμοσύνη προς τη στοργή τους, αλλά και επειδή όταν η μάνα μάς κοιτά κατάματα και μας χαμογελά, μάς γεμίζει ζωή, ελπίδα, αισιοδοξία και δύναμη για τα παρόντα και όσα πρόκειται η ζωή να μας προσκομίσει στο διάβα της, εντός ή εκτός προγράμματος…
(Της Σύνταξης)
Τέχνη
Τα βλέμματα προς τη Θεσσαλονίκη
Φιλότεχνοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό αναμένεται να συρρεύσουν σε έκθεση και δημοπρασία επίλεκτων έργων μεγάλων Ελλήνων ζωγράφων του 19ου και 20ού αιώνα, που θα πραγματοποιηθούν στη Θεσσαλονίκη.
Συγκεκριμένα, θα προβληθούν δημιουργίες των Βολανάκη, Παρθένη, Μαλέα, Παπαλουκά, Στέρη, Μπουζιάνη, Κόντογλου, Διαμαντόπουλου, Τσαρούχη καθώς και των πιο σύγχρονων Ακριθάκη, Κεσσανλή, Τσόκλη, Φασιανού, Σπεράντζα, Μακρουλάκη κ.ά.Η έκθεση-δημοπρασία, την οποία διοργανώνει για 8η φορά ο ελληνικός οίκος Hellenic Auctions, στο ξενοδοχείο Ηλέκτρα Παλλάς, θα «ανοίξει» το απόγευμα της Κυριακής 17 Μαΐου και θα ολοκληρωθεί το απόγευμα της επόμενης ημέρας με τη δημοπρασία.
Μέρος των εσόδων της δημοπρασίας, όπως και τις μέχρι σήμερα φορές, θα διατεθούν από το Θάνο Ευαγγελινό, ιδιοκτήτη του δημοπρατικού οίκου, σε φιλανθρωπικό ίδρυμα.
Κοινωνιολογία
Τα παιδιά – θύματα των πολέμων
Παρά τις διεθνείς εκκλήσεις και κυρίως εκείνες των φιλειρηνιστών και του ΟΗΕ, ανά τον κόσμο συνεχίζονται αδιάκοπα καθημερινά οι πολυαίματοι πόλεμοι. Και όπως μαθαίνουμε, ακούμε, διαβάζουμε ότι μια από τις πιο βαριές συνέπειες των πολεμικών επιχειρήσεων, είτε αυτές είναι εμφύλιες είτε ανάμεσα στα διάφορα κράτη εξαιτίας πολιτικοοικονομικών συμφερόντων, είναι ο σημαντικός αριθμός των παιδιών που ζουν και περιφέρονται πρόσφυγες. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία της UNICEF, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '90 ένοπλες συρράξεις και έκτακτες καταστάσεις επείγουσας ανάγκης χτύπησαν εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά. Παιδιά εκτοπίστηκαν μέσα στην ίδια τους τη χώρα ή έγιναν πρόσφυγες μέσα στην ταραχή των ενόπλων συρράξεων.
Στη δεκαετία που μεσολάβησε από την υιοθέτηση της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, το 1989, πάνω από 2.000.000 παιδιά έχουν σκοτωθεί και πάνω από 6.000.000 παιδιά τραυματίσθηκαν ή έμειναν ανάπηρα σε ένοπλες συγκρούσεις, 12.000.000 παιδιά έμειναν άστεγα, τουλάχιστον 1.000.000 έμειναν ορφανά ή αποχωρίσθηκαν τους δικούς τους και 10.000.000 παιδιά έχουν ψυχολογικά τραύματα λόγω πολέμου.Σύμφωνα με τη UNICEF, το 50% των 57,4 εκατομμυρίων εκτοπισμένων ατόμων λόγω ενόπλων συρράξεων σε όλο τον κόσμο, είναι παιδιά. Τα παιδιά-πρόσφυγες καταβάλλουν βαρύτατο τίμημα, υποσιτίζονται, μαστίζονται από ασθένειες, δεν εμβολιάζονται και δεν πάνε σχολείο. Και μόνο η περιαγωγή τους σε κατάσταση προσφυγιάς προκαλεί ανεπούλωτες βλάβες στον παιδικό ψυχισμό. Επομένως, όλοι πρέπει να συντρέξουμε τις προσπάθειες της UNICEF που αγωνίζεται για τη συγκέντρωση και την καταγραφή των παιδιών προσφύγων, την ψυχολογική τους υποστήριξη, την επαναλειτουργία των σχολείων που έχουν καταστραφεί και την παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στα παιδιά.
Ιστορία
Το Ασκληπιείο στην Κω
Ένας ξεχωριστής ιστορικής και επιστημονικής αξίας για την καθημερινή ζωή των αρχαίων Ελλήνων αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται στα Δωδεκάνησα και μάλιστα στην Κω. Από τις σελίδες του υπουργείου Πολιτισμού και το άρθρο των αρχαιολόγων κ.κ. Δ. Μποσνάκη και Ε. Σκέρλου θα αντλήσουμε χρήσιμες πληροφορίες για το Ασκληπιείο (φωτογραφία), που είναι κτισμένο στις πλαγιές ενός χαμηλού λόφου, κατάφυτου με δένδρα και με θαυμάσια θέα προς τη θάλασσα και τα μικρασιατικά παράλια, ήταν ήδη από την αρχαιότητα το πιο φημισμένο μνημείο της Kω. Βρισκόταν κοντά στην αρχαία πόλη και ήταν γεμάτο με θαυμαστά αναθήματα, έργα φημισμένων καλλιτεχνών, όπως πολύ παραστατικά μάς περιγράφουν ο Κώος ποιητής Ηρώνδας τον 3ο αι. π.Χ. και ο Στράβωνας, λίγο αργότερα (14.2.19). Σε αντίθεση με το ιερό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο, στο Ασκληπιείο της Κω αναπτύχθηκε ιδιαίτερα η επιστημονική ιατρική, χάρη και στη σχολή που είχε ιδρύσει στο νησί ο Ιπποκράτης, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ιατρικής επιστήμης στην αρχαιότητα.
Η πρωιμότερη χρήση του χώρου ανάγεται στη μυκηναϊκή και στη γεωμετρική εποχή, όπως υποδεικνύουν ευρήματα που προέρχονται κυρίως από τάφους. Στους επόμενους αιώνες στην περιοχή υπήρχε λατρεία του θεραπευτή δαίμονα Παιήονα, και του Απόλλωνα, πατέρα του Ασκληπιού. Ο Απόλλωνας, μάλιστα, έφερε την επωνυμία Κυπαρίσσιος, επειδή ήταν κύριος του ιερού άλσους των κυπαρισσιών, που περιέβαλλε το τέμενος και προστατευόταν με ιερό νόμο. Στο χώρο λατρεύονταν και άλλοι θεοί των Κώων, όπως ο Ζευς Ικέσ
ιος, ο Ζευς Πατρώος, ο Ζευς Μηχανεύς, η Αθηνά Φατρία, ο Απόλλων Κάρνειος και οι Μοίρες, ενώ τον 4ο αι. π.X., εποχή ίδρυσης της πόλης Kω, εντάχθηκε και η λατρεία του Ασκληπιού, που αναδείχθηκε σε μία από τις σημαντικότερες δημόσιες λατρείες της Κω κατά τον 3ο και 2ο αι. π.Χ. Τότε το ιερό σχεδιάσθηκε και αναπτύχθηκε ως ενιαίο συγκρότημα κτηρίων με σκοπό την προώθηση της λατρείας του Ασκληπιού και σταδιακά επεκτάθηκε σε τρία άνδηρα. Το κέντρο της λατρείας αρχικά αποτελούσε ένας βωμός των μέσων του 4ου αι. π.Χ., στο μεσαίο άνδηρο. Στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. διαμορφώθηκε η στοά του κατώτερου ανδήρου, οικοδομήθηκε ένας ιωνικός ναΐσκος αφιερωμένος στον Ασκληπιό και ένα άβατο για την εγκοίμηση των πιστών στο μεσαίο άνδηρο, ενώ δημιουργήθηκε και ένα ψηλότερο, τρίτο άνδηρο. Το ιερό γνώρισε μεγάλη ακμή στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους και απέκτησε πανελλήνια φήμη, ιδιαίτερα μετά το 242 π.Χ., έτος κατά το οποίο οι Κώοι εξασφάλισαν την αναγνώριση της ασυλίας, δηλαδή της προστασίας του ιερού από πολεμικές ή άλλες εχθρικές ενέργειες, και καθιέρωσαν τα Μεγάλα Ασκληπιεία, πεντετηρική εορτή, κατά την οποία διεξάγονταν μουσικοί και γυμνικοί αγώνες, στους οποίους συμμετείχαν όλες οι ελληνικές πόλεις. Στην Κω, όπως και στα υπόλοιπα Ασκληπιεία, αρχικά ακολουθήθηκε η παραδοσιακή θεραπεία, που βασιζόταν στη θαυματουργή επέμβαση του θεού, ο οποίος εμφανιζόταν στα όνειρα των ασθενών και υποδείκνυε τη θεραπεία τους κατά την εγκοίμησή τους σε ειδικό χώρο του ιερού. Αυτή η πρακτική τηρήθηκε τουλάχιστον κατά την ελληνιστική εποχή, ενώ αργότερα φαίνεται πως υπήρχαν επαγγελματίες γιατροί, που θεράπευαν τους πιστούς χρησιμοποιώντας περισσότερο επιστημονικές μεθόδους.Στις αρχές του 2ου αι. π.Χ. το Ασκληπιείο τέθηκε υπό την προστασία του βασιλιά Ευμένη Β΄ της Περγάμου και τότε απέκτησε τη σημερινή του μνημειακή όψη. Κατασκευάσθηκε μία μεγαλύτερη, επιβλητική κεντρική κλίμακα, που οδηγούσε στο ανώτερο άνδηρο, στο κέντρο του οποίου οικοδομήθηκε μεγάλος δωρικός ναός αφιερωμένος στον Ασκληπιό, αντίγραφο του ναού της Επιδαύρου. Την ίδια περίοδο οικοδομήθηκαν στις τρεις πλευρές του ανδήρου δωρικές στοές με δωμάτια για τους ασθενείς, σε αντικατάσταση των παλαιοτέρων ξύλινων στοών, ανακατασκευάσθηκε ο παλαιός βωμός του Ασκληπιού στο μεσαίο άνδηρο, στα πρότυπα του βωμού του Διός της Περγάμου, ενώ στο χαμηλότερο άνδηρο δημιουργήθηκε και η μνημειακή είσοδος-πρόπυλο στο ιερό. Τον 1ο αι. μ.X. οικοδομήθηκαν οι τουαλέττες, οι λεγόμενες βεσπασιανές, ένα μεγάλο συγκρότημα θερμών, ο ναΐσκος αφιερωμένος στον Ασκληπιό, στην Υγεία και στην Ηπιόνη, και μία βιβλιοθήκη. Οι θέρμες και η παροχή του νερού ήταν δωρεά του διάσημου Kώου γιατρού Γάιου Στερτίνιου Ξενοφώντα, ο οποίος ζούσε στη Ρώμη και ήταν προσωπικός ιατρός των αυτοκρατόρων Τιβέριου, Κλαύδιου και Νέρωνα, ενώ δικές του δωρεές ήταν και ο ναΐσκος και η βιβλιοθήκη. Την εποχή των Αντωνίνων, το 2ο αι. μ.Χ. κτίσθηκε ο κορινθιακός ναός του Απόλλωνα, ενώ τον 3ο αι. μ.X. προστέθηκαν θέρμες στην ανατολική πλευρά του χαμηλότερου ανδήρου. Ο χώρος εξακολούθησε να λειτουργεί μέχρι την ύστερη αρχαιότητα, όπως υποδεικνύει ένας θησαυρός νομισμάτων του 4ου αι. μ.Χ. και εγκαταλείφθηκε μετά τους σεισμούς που έγιναν το 469 και το 554 μ.Χ.
Μουσική
Δημόδοκος και Φήμιος
Στον Όμηρο, συναντούμε 2 επικούς τραγουδιστές ή αοιδούς που σχετίζονται τρόπον τινά με τον Οδυσσέα (φωτογραφία, όταν φεύγει από τις Σειρήνες) , ζουν σε βασιλικές αυλές και, με τη μουσική και τα τραγούδια τους, προσπαθούν να τέρψουν τους άρχοντες και τους φιλοξενουμένους τους. Ο λόγος για το Φήμιο στην Ιθάκη και το Δημόδοκο στη Σχερία των Φαιάκων.
Πρώτα απ’ όλα, θα ιδούμε το Φήμιο, ο οποίος ήταν, σύμφωνα με τον Όμηρο, φημισμένος αοιδός από την Ιθάκη. Μνημονεύεται στην Οδύσσεια (λ, π). Έζησε στο παλάτι του Οδυσσέα, ο οποίος του εμπιστεύτηκε την Πηνελόπη, κατά την απουσία του στην Τροία. Τραγουδούσε τη νοσταλγία των Ελλήνων και τον πόθο του γυρισμού. Παρά την αποστολή που του ανέθεσε ο Οδυσσέας, ο Φήμιος, για να γλιτώσει τη ζωή του και για να βγάζει μάλλον τα προς το ζην, υποχρεώθηκε να τέρπει τους «μνηστήρες» στα συμπόσιά τους με τη μουσική του. Στο τέλος, όμως, κινδύνεψε να σκοτωθεί από τον Οδυσσέα, όταν, αφού γύρισε στην Ιθάκη, εξόντωσε τους μνηστήρες.Ο Δημόδοκος, από την άλλη, ήταν τυφλός και ζούσε στο παλάτι του βασιλιά των Φαιάκων Αλκίνοου. Αναφέρεται στην Οδύσσεια (ι 44 κ.ε.), όταν ο Οδυσσέας, λίγο πριν το γυρισμό στην Ιθάκη, βρέθηκε θαλασσοδαρμένος και τσακισμένος από τις πολύχρονες περιπλανήσεις στο νησί των Φαιάκων και ο εκεί βασιλιάς Αλκίνοος οργάνωσε γιορτή προς τιμήν του. Στη διάρκεια, όμως, της γιορτής, ο Οδυσσέας αναγκάστηκε από τη συγκίνηση να ξεφανερώσει στον Αλκίνοο, στη βασίλισσα Αρήτη, στη βασιλοπούλα Ναυσικά και σε όλους που παραβρίσκονταν την πραγματική του ταυτότητα και τις περιπέτειές του από το πέρας του δεκάχρονου τρωικού πολέμου έως τότε. Ο Οδυσσέας είχε συγκινηθεί όταν ο Δημόδοκος, κατά παράκληση του Οδυσσέα, τραγούδησε τα κατορθώματά του που οδήγησαν στην άλωση της Τροίας.
Ταξίδια
Άγνωστες ομορφιές της Βουλγαρίας
Το 2008 η εκπομπή «Οδηγός ΒG» της Εθνικής Τηλεόρασης της Βουλγαρίας, από κοινού με την Κρατική Υπηρεσία Τουρισμού προκήρυξε διαγωνισμό στους τηλεθεατές για την ανακάλυψη όμορφων, αλλά λίγο γνωστών τοπίων στη χώρα.
Ο διαγωνισμός με τίτλο «Ο δικός μου τόπος είναι ο πιο…», στον οποίο αναφέρεται το παρόν άρθρο που συντάχτηκε από τη Βενέτα Νικόλοβα και μεταφράστηκε από τη Σοφία Μπόντσεβα, προκάλεσε εκατοντάδες Βουλγάρους να ξαναγυρίσουν στις ρίζες τους και να αναζητήσουν τις ομορφότερες και ανέγγιχτες από τη σύγχρονη εποχή γωνίες της Βουλγαρίας. Από τις πολυάριθμές προτάσεις των συμμέτοχων στο διαγωνισμό η ειδική επιτροπή διέκρινε τρεις μικρούς κατοικημένους τόπους, ο κάθε ένας από τους οποίους με τη δική του ανεπανάληπτη γοητεία και ατμόσφαιρα. Είναι τα χωριά Σίτοβο και Γκολέσεβο και η πόλη Τραν με το εντυπωσιακό της βραχώδες παρεκκλήσι της Αγίας Πέτκα.
Στους προσεχείς μήνες σε αυτά τα όμορφα σημεία που μέχρι τώρα έλλειπαν από τον τουριστικό χάρτη της Βουλγαρίας θα γίνουν επενδύσεις για την ανακαίνιση των παλαιών εκκλησιών, τη βελτίωση των δρόμων, τη σημείωση των τουριστικών μονοπατιών στις περιοχές κλπ. Η ιδέα είναι αυτά τα άγνωστα σημεία που έχουν διατηρήσει την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και την όμορφη φύση τους να γίνουν πιο προσιτά για τους λάτρες του εναλλακτικού τουρισμού.
Στο χωριό Σίτοβο της Ροδόπης π.χ. κυριαρχεί μία απίθανη ατμόσφαιρα της παλιάς εποχή, με τα ανήφορα δρομάκια του και τα σκαρφαλωμένα το ένα πάνω από το άλλο πέτρινα σπίτια. Μέρος του χωριού έχει κηρυχθεί για αρχιτεκτονική διατηρητέα. Στο Σίτοβο βρέθηκε και μία αρχαία επιγραφή που χρονολογείται από πριν 7 χιλιάδες χρόνια, κοντά στα ερείπια παλιού ρωμαϊκού κάστρου. Προς το παρόν οι επιστήμονες δεν έχουν κατορθώσει να διαβάσουν την επιγραφή, υποθέτουν όμως ότι πιθανόν είναι βάση κέλτικης ή θρακικής γραφής.
Το άλλο τουριστικό σημείο που επέλεξε η επιτροπή είναι το γραφικό χωριό Γκολέσεβο (φωτογραφία) της Νοτιοδυτικής Βουλγαρίας, κρυμμένο στις πλαγιές του βουνού Σλαβιάνκα. Τα σπίτια του που είναι πάνω από 100 χρονών έχουν διατηρήσει το πνεύμα του καιρού εκείνου, ενώ οι ντόπιοι άνθρωποι είναι γνωστοί με την φιλοξενία τους.
