Σπινθήρας
Μηνιαία Επιθεώρηση για τον Άνθρωπο και τη Γνώση
Η Ιστορία είναι η διαδρομή του Ανθρώπου στο Χρόνο και η εξελικτική πορεία του από το Χάος προς τη Ζωή και από το Άτομο στην Κοινωνία
Σύμβουλος έκδοσης: Γ. Η. Ορφανός - Απτεραίος (apteraios@yahoo.com)
Η Ιστορία είναι η διαδρομή του Ανθρώπου στο Χρόνο και η εξελικτική πορεία του από το Χάος προς τη Ζωή και από το Άτομο στην Κοινωνία
Σύμβουλος έκδοσης: Γ. Η. Ορφανός - Απτεραίος (apteraios@yahoo.com)
21 Δεκέμβρη 2009, Τεύχος 10, Τόμος 1 , Θέματα:
- Ενεργός ανάμειξη στα κοινά και πολίτες (της σύνταξης)
- Λογοτεχνία: Αρχαία Κωμωδία και πολιτική
- Ο γύρος του κόσμου με 222 λέξεις
- Γενετική: Ο Μέντελ και τα μπιζέλια του
- Ταξιδεύοντας: Τα Μουσεία της Οδησσού
ΚΑΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟ ΤΟ 2010!
Ενεργός ανάμειξη στα κοινά και πολίτες
Η ενεργός ανάμειξη στην πολιτική ζωή μιας χώρας και το σύνολο των αρχών που τη διέπουν σχετίζονται με τους κανόνες, τους γραφτούς και άγραφτους, της Δικαιοσύνης, της Ηθικής και του Εθίμου. Όπως και αυτοί, περιορίζει και απελευθερώνει. Δεσμεύει και χειραφετεί. Χωρίς νικητές και νικημένους, καθορίζει σε μιαν αδιάκοπη «μάχη» τους όρους της κοινωνικής συμβίωσης των πολιτών.
Δεν ασχολούνται όλοι οι πολίτες στον ίδιο βαθμό με την πολιτική, γιατί διαφέρουν ως άτομα, στον τρόπο ανατροφής, στην ιδεολογία, στην καταγωγή, στην παιδεία, στο χαρακτήρα, στην ηλικία και στον τόπο που ζουν και καλούνται να δραστηριοποιηθούν με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Έχουν, ως προς την ανάμειξή τους, παραδείγματα προς μίμηση και προς αποφυγή, αποτρεπτικούς άλλοτε και προτρεπτικούς άλλες φορές παράγοντες, που σχετίζονται με την οικογένεια, τον εργασιακό χώρο και τον, ευρύτερο ή στενότερο, κοινωνικοοικονομικό τους περίγυρο.
Η ενεργός ανάμειξη στην πολιτική ζωή μιας χώρας και το σύνολο των αρχών που τη διέπουν σχετίζονται με τους κανόνες, τους γραφτούς και άγραφτους, της Δικαιοσύνης, της Ηθικής και του Εθίμου. Όπως και αυτοί, περιορίζει και απελευθερώνει. Δεσμεύει και χειραφετεί. Χωρίς νικητές και νικημένους, καθορίζει σε μιαν αδιάκοπη «μάχη» τους όρους της κοινωνικής συμβίωσης των πολιτών.
Δεν ασχολούνται όλοι οι πολίτες στον ίδιο βαθμό με την πολιτική, γιατί διαφέρουν ως άτομα, στον τρόπο ανατροφής, στην ιδεολογία, στην καταγωγή, στην παιδεία, στο χαρακτήρα, στην ηλικία και στον τόπο που ζουν και καλούνται να δραστηριοποιηθούν με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Έχουν, ως προς την ανάμειξή τους, παραδείγματα προς μίμηση και προς αποφυγή, αποτρεπτικούς άλλοτε και προτρεπτικούς άλλες φορές παράγοντες, που σχετίζονται με την οικογένεια, τον εργασιακό χώρο και τον, ευρύτερο ή στενότερο, κοινωνικοοικονομικό τους περίγυρο.
Η ενασχόληση με τα κοινά, αναμφισβήτητα, συντελεί σε μεγάλο βαθμό στην ολοκλήρωση του ατόμου. Καλλιεργεί την κρίση του, κάτι που αποχτά ιδιαίτερη σημασία εάν σκεφτούμε πως η απουσία της ορθής κριτικής ικανότητας από ένα «συντεθλιμμένο» από τις μάζες άτομο υποκρύπτει αδυναμία επιστράτευσης των εσωτερικών αντιστάσεων και στις εξωτερικές ζημιογόνες καταστάσεις και το μετατρέπει σε παθητικό αποδέχτη των άλλων και – το χειρότερο – με τη δική του ανήμπορη να γίνει αλλιώς ανοχή.
Το βοηθά να ξεχωρίζει από τον παρασυρόμενο όχλο και το καταξιώνει ως αυθύπαρκτη πνευματική οντότητα. Συνάμα, δε γίνεται ο άνθρωπος έρμαιο του τυφλού φανατισμού.
Επιπλέον, καλυτερεύει τις συνθήκες ζωής – εργασίας – ψυχαγωγίας για το ίδιο τον πολίτη και την οικογένειά του, αφού αυτός παίρνει τις σημαντικές αποφάσεις για το παρόν και το μέλλον και δεν δέχεται παθητικά να του επιβάλλουν οι άλλοι ό,τι θέλουν ή τους συμφέρει. Μόνος του γνώμονας είναι ό,τι ωφελεί τον ίδιο και όσους νοιάζεται.
Η ενεργός συμμετοχή στα κοινά πολιτικοποιεί τον άνθρωπο. Τον εντάσσει δηλαδή σε κοινωνικές και πολιτικές ομάδες, οι οποίες – μέσα από προτάσεις και ελεύθερο δημοκρατικό διάλογο – επιζητούν μαζύ με τους κρατικούς φορείς λύσεις για χρονίζοντα προβλήματα. Ιδίως, σήμερα, που δε δίνει λύσεις μα «μπερδεύει» περισσότερο τους πολίτες ο κατ’ επίφαση «πλουραλισμός» απόψεων, τον οποίο διαφημίζουν οι δεκάδες – σε χέρια ιδιωτών ως επί το πλείστον – ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί και εφημερίδες, αν και πρόκειται για ανεξέλεγκτη «πολυφωνία». Ιδίως σήμερα, που ενώ φαίνονται όλα εύκολα να γίνουν, δύσκολα λαμβάνονται οι σχετικές αποφάσεις, συνήθως, επειδή πίσω κρύβονται «θιγμένα» συμφέροντα ολίγων εις βάρος των πολλών…
Πέραν τούτων, η ανάμειξη στην πολιτική βοηθά τον άνθρωπο να ενταχτεί αρμονικά στον κοινωνικό του περίγυρο και να μάθει ποια είναι τα καθήκοντά του, ποια τα δικαιώματα και ποιες οι υποχρεώσεις που έχει έναντι των άλλων συνανθρώπων του (: σεβασμός ανθρωπίνων αξιών και της αξιοπρέπειας, τήρηση των νόμων, ισονομία, όρια ελευθερίας, αδέκαστη και αμερόληπτη απονομή δικαιοσύνης, αξιοκρατία, ειρήνη κ.α.). Αναπτύσσει, επίσης, μέσα του την ανάγκη ανιδιοτελούς αλληλοβοήθειας και χωρίς αθέμιτο ανταγωνισμό συνεργασίας μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας, με απώτερο σκοπό την προβολή του γενικού συμφέροντος και την προστασία των πολυαίματων κεκτημένων σε κοινωνικό επίπεδο.
Αποβάλλει – παρά την παρατηρούμενη σήμερα μεγαλύτερη από άλλοτε ή άνωθεν κατευθυνόμενη στροφή των πολιτών προς τα κέντρα οικονομικών δραστηριοτήτων για κερδομανία αδιαφορώντας για τους υπόλοιπους – τις εγωπαθείς, αρχομανείς, φιλοκερδείς «τάσεις» του ατόμου και το στρέφει στη φιλαλληλία και την αφιλοχρηματία. Έτσι, ο κάθε πολίτης προσφέρει κοινωνικό έργο και δεν είναι «άχρηστος».
Τέλος, η ενεργός συμμετοχή στα κοινά – ενώ συχνά ακούμε και διαβάζουμε για τον πολιτικό αναχωρητισμό και την αποξένωση μιας αξιόλογης μερίδας διανοητών στις ημέρες μας, που θα μπορούσαν να είναι «κυματοθραύστες» όσων οι κοινωνικοπολιτικά και οικονομικά δυνατότεροι σαν «χιονοστιβάδες» εκσφενδονίζουν καθημερινά σε βάρος των πιο αδύνατων κοινωνικών τάξεων – στηρίζει την κοινωνική δικαιοσύνη, η οποία είναι ο μοναδικός τρόπος, σε αντίθεση με τα αυταρχικά και τυραννικά ή ολιγαρχικά καθεστώτα, να νιώσει ότι, με την προστασία της παρρησίας, της ελευθεροτυπίας, της ισονομίας, είναι ελεύθερος πολίτης με γνώση και γνώμη για ό,τι γίνεται γύρωθέ του. Έτσι, οι πολίτες δεν περιορίζονται στην περιοδική μονάχα άσκηση τους εκλογικού δικαιώματος, κι αυτό υπό το φόβο τιμωρίας, ή στην έκφραση της διαμαρτυρίας του με προοδευτική αύξηση στις εκλογές των λευκών και άκυρων ψηφοδελτίων, αλλά βγαίνοντας στους δρόμους και διαδηλώνοντας υπέρ των δικαίων τους, παραμένουν συνεχώς άγρυπνοι «φρουροί» των με πολλούς κοινωνικοπολιτικούς αγώνες και θυσίες καταχτήσεων…
(Της σύνταξης)
Λογοτεχνία: Αρχαία κωμωδία και πολιτική
Ξεχωριστό ανέκαθεν ενδιαφέρον έχει η εξέταση της αλληλεπίδρασης των κωμωδιογράφων της Αθήνας του 5ου αι. π.Χ. με τη σύγχρονή τους πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα. Έτσι, η παρούσα εργασία θα ελέγξει δηλαδή εάν τη μετέφεραν αυτούσια επί σκηνής για να τη στηλιτεύσουν ή εάν με «αλληγορικά παραμύθια» προσπαθούσαν να συνετίσουν τους Αθηναίους θεατρόφιλους πολίτες ή εάν «κορόιδευαν» κάποιους ομότεχνούς τους, κάποιους πολιτικούς, ρήτορες, σοφιστές και φιλοσόφους.
Πρέπει να διευκρινιστεί, πρώτα απ’ όλα, ότι δεν έχει η κωμωδία μόνο αντικείμενό της και αποκλειστικό της σκοπό να ψέξει την πολιτική. Ναι, ασχολούνται οι κωμωδιογράφοι κι ο Αριστοφάνης (445 – ≈ 380 π.Χ., φωτογραφία) πολύ περισσότερο με την πολιτική, αλλά, όπως βλέπουμε στα διασωθέντα έργα, η κωμωδία, που ανεβαίνει επί σκηνής την περίοδο 431 – 403 π.Χ., κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο δηλαδή, παρωδεί, χλευάζει δηκτικά και επιδεικτικά, τη βαθμηδόν παρακμάζουσα τραγωδία (βλ. «Βάτραχοι») ή τη ματαιότητα της σοφιστικής και της φιλοσοφίας (βλ. «Νεφέλες»), ενώ μέσα στο αριστοφανικό έργο μαζύ με την καταδίκη κάθε κοινοβλαβούς ανθρώπινου χαρακτήρα και τη σάτιρα ανθρώπων και συνηθειών της Αθηναϊκής κοινωνίας ή συνήθειας προτάσσονται τα χρηστά ήθη (η φιλοπατρία και η αγάπη για την ειρήνη π.χ., βλ. «Λυσιστράτη» και «Ειρήνη» ή η αφιλοχρηματία στον «Πλούτο»), για να γίνουν παραδείγματα προς μίμηση.
Έντονα πολιτικοποιημένες κωμωδίες στρεφόμενοι ανοιχτά κατά πρωταγωνιστών της πολιτικής ζωής έγραφαν, τα χρόνια εκείνα, οι ποιητές, Έρμιππος, Εύπολις και
Πλάτων. Ο Πλάτων, σύγχρονος του Αριστοφάνη, δίχως, όμως, κανένα έργο του να έχει διασωθεί μέχρι σήμερα, αν και πήρε την πρωτιά στα «εν άστει (ή Μεγάλα) Διονύσια» του 410 π.Χ., ήταν ο πρώτος που ονόμασε κωμωδίες του με τα ονόματα των πολιτικών που σχολίαζε (Υπέρβολος, Πείσανδρος, Κλεοφών).
Εμφανίζεται, λοιπόν, ο Αριστοφάνης στα έργα του να μισεί τον πόλεμο, τη φιλαργυρία, τη συκοφαντία και την υποκρισία κι αντίθετα να λατρεύει την ειρήνη, η οποία ευνοεί τους αγρότες και την πλατιά λαϊκή τάξη, με την οποία συμπάσχει στα επικρινόμενα δεινά ο κωμωδιογράφος μας, ο οποίος συμμετέχει και, λαβαίνοντας μάλιστα και το λόγο μεταξύ των άλλων συνδαιτυμόνων, στο περί Έρωτος «Συμπόσιο» του Πλάτωνος. Βρίσκει, όμως, σε όλες σχεδόν τις κωμωδίες του ευκαιρίες για «βέλη» προς όσους από τους πολιτικούς της Αθήνας τον «ενοχλούν».
Να σημειωθεί κάτι ιδιαίτερο για τη σχέση Πείσανδρου –κωμωδίας. Από τα πρώτα, κιόλας, χρόνια της πολιτικής του διαδρομής, γίνεται επανειλημμένα στόχος διασυρμού και επικρίσεων από τους κωμωδιογράφους ως δωρολήπτης και δειλός. Τον ψέγουν, επίσης, και για το πάχος του και για το ότι είχε μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του. Επιπλέον, εάν λάβουμε υπόψη τις διαβολές του Πείσανδρου κατά του Φρυνίχου, για τις οποίες έγινε λόγος νωρίτερα, εύκολα αντιλαμβανόμαστε για ποιο λόγο π.χ. στην κωμωδία του «Βάτραχοι» ο Αριστοφάνης τον αποκαλεί «ραδιούργο», ενώ ας σημειωθεί και το ότι, ήδη από την περίοδο 423 – 420 π.Χ., για το ήθος του Πείσανδρου (βλ. «Ειρήνη», «Λυσιστράτη»), μα και για κάποιους άλλους πολιτικούς φίλους του Κλέωνος (δες «Σφήκες») διατυπώνει σοβαρούς ψόγους ο Αριστοφάνης.
Τη χρονιά, λοιπόν, του Ολιγαρχικού πραξικοπήματος (411 π.Χ.), ο Αριστοφάνης, επηρεασμένος από το κοινωνικοπολιτικό «κλίμα» της εποχής και της πατρίδας του, παρουσιάζει στους Αθηναίους δύο κωμωδίες του. Από τη μια, έχουμε την αντιπολεμική «Λυσιστράτη» (διδάσκεται στα «Λήναια», τέλη Γενάρη, του 411 π.Χ.), σύμφωνα με την υπόθεση της οποίας μια απλή Αθηναία αποφασίζει να βάλει τέρμα στον πόλεμο, μ’ ένα «παιχνίδι» υπέρ της αγάπης της ειρήνης και του έρωτα. «Στο αίμα που χύνεται, στο λιμό, στη δυστυχία που συναντάς παντού στον ελληνικό κόσμο και που όλο αυξαίνει εδώ και είκοσι χρόνια που κρατάει ο πόλεμος, ο Αριστοφάνης δίνει θαρραλέα την απάντηση συλλαμβάνοντας την πιο ελευθεριάζουσα και πιο αστεία κωμική υπόθεση που έγινε ποτέ», γράφει, μεταξύ άλλων, ο Α. Μπονάρ («Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός», τ. 2ος, σελ. 247) για τη «Λυσιστράτη». Κι από την άλλη, διδάσκονται οι «Θεσμοφοριάζουσες» (τέλη Μάρτη του 411 π.Χ., στα «Μεγάλα Διονύσια»), ο Αριστοφάνης «μαστιγώνει» αλύπητα τον τραγωδιογράφο Ευριπίδη, παρωδώντας γνωστά έργα του. Το αντικείμενο της εμπορικότερης, σύμφωνα με πολλούς μελετητές, αριστοφανικής κωμωδίας είναι η «επίθεση» του Αριστοφάνη προς την καλλιτεχνική δημιουργία του Ευριπίδη και τον τρόπο, με τον οποίο αυτός αντιμετωπίζει τις γυναίκες στις τραγωδίες του ή επιδρά στα πατροπαράδοτα ήθη και τα έθιμα του λαού, όπως τον νιώθουν οι πολίτες της κλασικής Αθήνας. Πρωταγωνιστούν οι γυναίκες που συμμετέχουν στις γιορτές προς τιμήν της θεάς Δήμητρας «Θεσμοφόρια» και, εξοργισμένες από το «μισογυνισμό» του Ευριπίδη, θέλουν την τιμωρία του. Ίσως, όμως, ο «πόλεμος» κατά του Ευριπίδη να οφείλεται περισσότερο στην «εχθρική στάση» του Ολιγαρχικών ιδεών Αριστοφάνη προς τις Δημοκρατικές ιδέες του τραγωδιογράφου και προς το ότι σχετίζονται με αυτόν και κάποιοι μετριοπαθείς Ολιγαρχικοί.
Ξεχωριστό ανέκαθεν ενδιαφέρον έχει η εξέταση της αλληλεπίδρασης των κωμωδιογράφων της Αθήνας του 5ου αι. π.Χ. με τη σύγχρονή τους πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα. Έτσι, η παρούσα εργασία θα ελέγξει δηλαδή εάν τη μετέφεραν αυτούσια επί σκηνής για να τη στηλιτεύσουν ή εάν με «αλληγορικά παραμύθια» προσπαθούσαν να συνετίσουν τους Αθηναίους θεατρόφιλους πολίτες ή εάν «κορόιδευαν» κάποιους ομότεχνούς τους, κάποιους πολιτικούς, ρήτορες, σοφιστές και φιλοσόφους.
Πρέπει να διευκρινιστεί, πρώτα απ’ όλα, ότι δεν έχει η κωμωδία μόνο αντικείμενό της και αποκλειστικό της σκοπό να ψέξει την πολιτική. Ναι, ασχολούνται οι κωμωδιογράφοι κι ο Αριστοφάνης (445 – ≈ 380 π.Χ., φωτογραφία) πολύ περισσότερο με την πολιτική, αλλά, όπως βλέπουμε στα διασωθέντα έργα, η κωμωδία, που ανεβαίνει επί σκηνής την περίοδο 431 – 403 π.Χ., κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο δηλαδή, παρωδεί, χλευάζει δηκτικά και επιδεικτικά, τη βαθμηδόν παρακμάζουσα τραγωδία (βλ. «Βάτραχοι») ή τη ματαιότητα της σοφιστικής και της φιλοσοφίας (βλ. «Νεφέλες»), ενώ μέσα στο αριστοφανικό έργο μαζύ με την καταδίκη κάθε κοινοβλαβούς ανθρώπινου χαρακτήρα και τη σάτιρα ανθρώπων και συνηθειών της Αθηναϊκής κοινωνίας ή συνήθειας προτάσσονται τα χρηστά ήθη (η φιλοπατρία και η αγάπη για την ειρήνη π.χ., βλ. «Λυσιστράτη» και «Ειρήνη» ή η αφιλοχρηματία στον «Πλούτο»), για να γίνουν παραδείγματα προς μίμηση.
Έντονα πολιτικοποιημένες κωμωδίες στρεφόμενοι ανοιχτά κατά πρωταγωνιστών της πολιτικής ζωής έγραφαν, τα χρόνια εκείνα, οι ποιητές, Έρμιππος, Εύπολις και
Πλάτων. Ο Πλάτων, σύγχρονος του Αριστοφάνη, δίχως, όμως, κανένα έργο του να έχει διασωθεί μέχρι σήμερα, αν και πήρε την πρωτιά στα «εν άστει (ή Μεγάλα) Διονύσια» του 410 π.Χ., ήταν ο πρώτος που ονόμασε κωμωδίες του με τα ονόματα των πολιτικών που σχολίαζε (Υπέρβολος, Πείσανδρος, Κλεοφών).Εμφανίζεται, λοιπόν, ο Αριστοφάνης στα έργα του να μισεί τον πόλεμο, τη φιλαργυρία, τη συκοφαντία και την υποκρισία κι αντίθετα να λατρεύει την ειρήνη, η οποία ευνοεί τους αγρότες και την πλατιά λαϊκή τάξη, με την οποία συμπάσχει στα επικρινόμενα δεινά ο κωμωδιογράφος μας, ο οποίος συμμετέχει και, λαβαίνοντας μάλιστα και το λόγο μεταξύ των άλλων συνδαιτυμόνων, στο περί Έρωτος «Συμπόσιο» του Πλάτωνος. Βρίσκει, όμως, σε όλες σχεδόν τις κωμωδίες του ευκαιρίες για «βέλη» προς όσους από τους πολιτικούς της Αθήνας τον «ενοχλούν».
Να σημειωθεί κάτι ιδιαίτερο για τη σχέση Πείσανδρου –κωμωδίας. Από τα πρώτα, κιόλας, χρόνια της πολιτικής του διαδρομής, γίνεται επανειλημμένα στόχος διασυρμού και επικρίσεων από τους κωμωδιογράφους ως δωρολήπτης και δειλός. Τον ψέγουν, επίσης, και για το πάχος του και για το ότι είχε μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του. Επιπλέον, εάν λάβουμε υπόψη τις διαβολές του Πείσανδρου κατά του Φρυνίχου, για τις οποίες έγινε λόγος νωρίτερα, εύκολα αντιλαμβανόμαστε για ποιο λόγο π.χ. στην κωμωδία του «Βάτραχοι» ο Αριστοφάνης τον αποκαλεί «ραδιούργο», ενώ ας σημειωθεί και το ότι, ήδη από την περίοδο 423 – 420 π.Χ., για το ήθος του Πείσανδρου (βλ. «Ειρήνη», «Λυσιστράτη»), μα και για κάποιους άλλους πολιτικούς φίλους του Κλέωνος (δες «Σφήκες») διατυπώνει σοβαρούς ψόγους ο Αριστοφάνης.
Τη χρονιά, λοιπόν, του Ολιγαρχικού πραξικοπήματος (411 π.Χ.), ο Αριστοφάνης, επηρεασμένος από το κοινωνικοπολιτικό «κλίμα» της εποχής και της πατρίδας του, παρουσιάζει στους Αθηναίους δύο κωμωδίες του. Από τη μια, έχουμε την αντιπολεμική «Λυσιστράτη» (διδάσκεται στα «Λήναια», τέλη Γενάρη, του 411 π.Χ.), σύμφωνα με την υπόθεση της οποίας μια απλή Αθηναία αποφασίζει να βάλει τέρμα στον πόλεμο, μ’ ένα «παιχνίδι» υπέρ της αγάπης της ειρήνης και του έρωτα. «Στο αίμα που χύνεται, στο λιμό, στη δυστυχία που συναντάς παντού στον ελληνικό κόσμο και που όλο αυξαίνει εδώ και είκοσι χρόνια που κρατάει ο πόλεμος, ο Αριστοφάνης δίνει θαρραλέα την απάντηση συλλαμβάνοντας την πιο ελευθεριάζουσα και πιο αστεία κωμική υπόθεση που έγινε ποτέ», γράφει, μεταξύ άλλων, ο Α. Μπονάρ («Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός», τ. 2ος, σελ. 247) για τη «Λυσιστράτη». Κι από την άλλη, διδάσκονται οι «Θεσμοφοριάζουσες» (τέλη Μάρτη του 411 π.Χ., στα «Μεγάλα Διονύσια»), ο Αριστοφάνης «μαστιγώνει» αλύπητα τον τραγωδιογράφο Ευριπίδη, παρωδώντας γνωστά έργα του. Το αντικείμενο της εμπορικότερης, σύμφωνα με πολλούς μελετητές, αριστοφανικής κωμωδίας είναι η «επίθεση» του Αριστοφάνη προς την καλλιτεχνική δημιουργία του Ευριπίδη και τον τρόπο, με τον οποίο αυτός αντιμετωπίζει τις γυναίκες στις τραγωδίες του ή επιδρά στα πατροπαράδοτα ήθη και τα έθιμα του λαού, όπως τον νιώθουν οι πολίτες της κλασικής Αθήνας. Πρωταγωνιστούν οι γυναίκες που συμμετέχουν στις γιορτές προς τιμήν της θεάς Δήμητρας «Θεσμοφόρια» και, εξοργισμένες από το «μισογυνισμό» του Ευριπίδη, θέλουν την τιμωρία του. Ίσως, όμως, ο «πόλεμος» κατά του Ευριπίδη να οφείλεται περισσότερο στην «εχθρική στάση» του Ολιγαρχικών ιδεών Αριστοφάνη προς τις Δημοκρατικές ιδέες του τραγωδιογράφου και προς το ότι σχετίζονται με αυτόν και κάποιοι μετριοπαθείς Ολιγαρχικοί.
Ο γύρος του κόσμου με 222 λέξεις
Άγνωστοι, λίγες ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα, πυροβόλησαν και σκότωσαν δύο δημοσιογράφους, οι οποίοι αποκάλυψαν σκάνδαλα. Ο ένας φόνος έγινε στην Τουρκία και ο άλλος στην Κολομβία.
«Η μετανάστευση όχι μόνο δεν προκαλεί την παγκόσμια οικονομική κρίση, αλλά είναι μέρος της μακροπρόθεσμης λύσης», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Γκι-μουν για τη Διεθνή Ημέρα για τους Μετανάστες (18 Δεκεμβρίου). Μολαταύτα, όπως σημειώνει, «Οι μετανάστες γίνονται συχνά στόχοι λεκτικού μίσους, διωγμών και βίας». Υπολογίζεται ότι, το 2009, συνολικά 200 εκατομμύρια άνθρωποι, το 3% του παγκόσμιου πληθυσμού, ζούσαν έξω από τη χώρα που γεννήθηκαν.
Δεν καρποφόρησαν οι έρευνες στη Γρανάδα της Ισπανίας, που είχαν ξεκινήσει τον Οκτώβριο και σταμάτησαν το Δεκέμβριο του 2009, για τον εντοπισμό του ομαδικού τάφου, όπου εικάζεται ότι ετάφη, το 1936, ο ποιητής Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα (1898 – 1936, φωτογραφία), δολοφονημένος από ανθρώπους του δικτάτορα Φράνκο. Έτσι, διαιωνίζεται δυσεπίλυτο ένα από τα «μυστήρια» του Ισπανικού Εμφυλίου.
Εγκαινιάστηκε, αρχές Δεκέμβρη, στη Νέα Υόρκη και θα διαρκέσει έως τις 27 Φλεβάρη έκθεση υπό τον τίτλο «Οι καταβολές του Ελ Γκρέκο: η ζωγραφική εικόνων στη Βενετοκρατούμενη Κρήτη», προβάλλοντας 46 εικόνες του 15ου και του 16ου αιώνα, συμπεριλαμβανομένων πρώιμων έργων του Δ. Θεοτοκόπουλου από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα, την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τον Καναδά.
Εντός των ημερών, κατά τις ΗΠΑ, υπογράφεται νέα συνθήκη για βαθύτερες περικοπές των πυρηνικών οπλοστασίων Αμερικής και Ρωσίας.
Άγνωστοι, λίγες ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα, πυροβόλησαν και σκότωσαν δύο δημοσιογράφους, οι οποίοι αποκάλυψαν σκάνδαλα. Ο ένας φόνος έγινε στην Τουρκία και ο άλλος στην Κολομβία.
«Η μετανάστευση όχι μόνο δεν προκαλεί την παγκόσμια οικονομική κρίση, αλλά είναι μέρος της μακροπρόθεσμης λύσης», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Γκι-μουν για τη Διεθνή Ημέρα για τους Μετανάστες (18 Δεκεμβρίου). Μολαταύτα, όπως σημειώνει, «Οι μετανάστες γίνονται συχνά στόχοι λεκτικού μίσους, διωγμών και βίας». Υπολογίζεται ότι, το 2009, συνολικά 200 εκατομμύρια άνθρωποι, το 3% του παγκόσμιου πληθυσμού, ζούσαν έξω από τη χώρα που γεννήθηκαν.
Δεν καρποφόρησαν οι έρευνες στη Γρανάδα της Ισπανίας, που είχαν ξεκινήσει τον Οκτώβριο και σταμάτησαν το Δεκέμβριο του 2009, για τον εντοπισμό του ομαδικού τάφου, όπου εικάζεται ότι ετάφη, το 1936, ο ποιητής Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα (1898 – 1936, φωτογραφία), δολοφονημένος από ανθρώπους του δικτάτορα Φράνκο. Έτσι, διαιωνίζεται δυσεπίλυτο ένα από τα «μυστήρια» του Ισπανικού Εμφυλίου.Εγκαινιάστηκε, αρχές Δεκέμβρη, στη Νέα Υόρκη και θα διαρκέσει έως τις 27 Φλεβάρη έκθεση υπό τον τίτλο «Οι καταβολές του Ελ Γκρέκο: η ζωγραφική εικόνων στη Βενετοκρατούμενη Κρήτη», προβάλλοντας 46 εικόνες του 15ου και του 16ου αιώνα, συμπεριλαμβανομένων πρώιμων έργων του Δ. Θεοτοκόπουλου από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα, την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τον Καναδά.
Εντός των ημερών, κατά τις ΗΠΑ, υπογράφεται νέα συνθήκη για βαθύτερες περικοπές των πυρηνικών οπλοστασίων Αμερικής και Ρωσίας.
Γενετική: Ο Μέντελ και τα μπιζέλια του
Ο Αυστριακός μοναχός Γρηγόριος Μέντελ (1822 – 1884, φωτογραφία ), στα μέσα του 19ου αιώνα, το 1866, δημοσίεψε τα αποτελέσματα των γενετικών του μελετών σχετικά με τα μπιζέλια. Ο Μέντελ υπόθεσε ότι τα απλά χαρακτηριστικά μεταβιβάζονται από τους γονείς στους απογόνους με μικρές σωματιδιακές οντότητες, τις οποίες ονόμασε κληρονομικούς καθοριστές.
Ο Αυστριακός μοναχός Γρηγόριος Μέντελ (1822 – 1884, φωτογραφία ), στα μέσα του 19ου αιώνα, το 1866, δημοσίεψε τα αποτελέσματα των γενετικών του μελετών σχετικά με τα μπιζέλια. Ο Μέντελ υπόθεσε ότι τα απλά χαρακτηριστικά μεταβιβάζονται από τους γονείς στους απογόνους με μικρές σωματιδιακές οντότητες, τις οποίες ονόμασε κληρονομικούς καθοριστές.
Επιπλέον, πρότεινε και μερικές αρχές γενετικής, οι οποίες, με το πέρασμα του χρόνου, αποδείχτηκε ότι έχουν ισχύ σε όλα τα φυτά, τα ζώα και κατά συνέπεια και στον άνθρωπο: Οι κληρονομικοί καθοριστές του Μέντελ υπακούν σε απλούς στατιστικούς νόμους, η αρχή των οποίων έγκειται στο γεγονός ότι στα αναπαραγωγικά κύτταρα των υβριδίων, τα μισά μεταβιβάζουν τη μια γονιδιακή μονάδα και τα άλλα μισά την άλλη (Αρχή του διαχωρισμού ή 1ος νόμος Μέντελ). Στην περίπτωση της ύπαρξης περισσοτέρων από ένα ζεύγος εναλλακτικών χαρακτηριστικών, τα διάφορα ζεύγη χαρακτήρων εισέρχονται σε όλους τους δυνατούς συνδυασμούς στους απογόνους. (Αρχή της ανεξάρτητης κατανομής ή 2ος νόμος Μέντελ).Πηγή πληροφοριών για το παρόν σημείωμα υπήρξε το βιβλίο των Κ. Τριανταφυλλίδη – Α. Κουβάτση, «Γενετική Ανθρώπου», εκδόσεις Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 1995.
Ταξιδεύοντας: Τα μουσεία της Οδησσού
Η πιο γνωστή πόλη της Ουκρανίας στους Έλληνες είναι η Οδησσός εδώ και πολλά χρόνια. Ο πληθυσμός της το 2009 έφτασε τους 1.008.600 κατοίκους.
Η πιο γνωστή πόλη της Ουκρανίας στους Έλληνες είναι η Οδησσός εδώ και πολλά χρόνια. Ο πληθυσμός της το 2009 έφτασε τους 1.008.600 κατοίκους.
Εάν βρεθείτε, λοιπόν, στο πασίγνωστο τούτο ουκρανικό λιμάνι στον Εύξεινο Πόντο, πέραν των άλλων σημείων της πόλης, που θα θελήσετε, κατόπιν φιλικών συστάσεων, να δείτε, αφιερώστε λίγο χρόνο να πάτε και στα μουσεία της.
Μουσεία που ικανοποιούν τούς φιλότεχνους όλων των γούστων, συγκεκριμένα σας προτείνουμε το Αρχαιολογικό (: ένα από τα παλαιότερα μουσεία όχι μόνο στην Ουκρανία αλλά και σε ολόκληρη πρώην ΕΣΣΔ. Ιδρύθηκε το 1825. Τώρα η συλλογή του υπερβαίνει 160 χιλιάδες εκθέματα/ βλ. φωτογραφία), το Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων, το Μουσείο Ανατολικής και Δυτικής Τέχνης (: κατασκευάστηκε με το σχέδιο του αρχιτέκτονα Οττόν, το 1920 και αμέσως έγινε μοναδικό μουσείο, έχει μια από τις πλουσιότερες συλλογές στην Ουκρανία, στην συλλογή υπάρχουν τα έργα του Φράντς Χάλς, Καραβάτζιο, Στρόζζι, Μαγνάσκο, πορσελάνη από τα καλύτερα εργοστάσια της Ευρωπαϊκής XVIII - XX, με γλυπτά και κεραμικά από το Ιράν, το Θιβέτ, την Κίνα και την Ιαπωνία.), το Ναυτικό και το Ιστορικό. Επίσης, να πάτε και από το Μουσείο Λογοτεχνίας (: κτισμένο στα μέσα του 19ου αι., κάθε είκοσι αίθουσες είναι διακοσμημένες με το δικό τους στιλ τυπικά για ορισμένο χρονικό διάστημα της λογοτεχνίας) και το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (: 26 αίθουσες μας παρουσιάζουν το ευρύ φάσμα των εικαστικών τεχνών, ζωγραφική, γραφικά, γλυπτά και τέχνη διακόσμησης).
Συχνά, ακούμε ότι οι νέοι δεν συμπεριλαμβάνονται στους καλύτερους καταναλωτές, αλλά εύκολα παρασύρονται από διάφορους παράγοντες σε ό,τι αφορά την αγορά βασικών και δευτερευόντων καταναλωτικών αγαθών. Ένας από τους παράγοντες νομίζω πως είναι η έλλειψη σωστής ενημέρωσης. Όλοι, όμως, ξέρουμε καλά ότι οι καταναλωτές δεν μπορούν πάντα να κάνουν συνειδητές επιλογές, συνήθως οσάκις δεν μπορούν να δουν καθαρά τις τιμές ή να συγκρίνουν εύκολα τις ευκαιρίες. Εδώ, ακριβώς, έγκειται η συμβολή των «μεγαλύτερων», να βοηθήσουν τους νέους να βρουν και να ιεραρχήσουν τα κριτήρια, με τα οποία, μακριά από παραπλανητικές διαφημίσεις, θα συγκρίνουν τις ευκαιρίες πριν καταλήξουν σε μιαν αγορά.
Από την Ισπανία, όμως, έρχεται και ο θρύλος του Δον Κιχώτη (σκίτσο), τον οποίο έχει καταγράψει ο διάσημος Ισπανός συγγραφέας του 16ου και του 17ου αι., Μ. Θερβάντες (1547 – 1616). Συνοδός του Δον Κιχώτη στις απίστευτες περιπλανήσεις και περιπέτειές του είναι ο Σάντσο Πάνσα καβάλα πάνω σε ένα γαϊδούρι, που ήταν πολύ καλό, γιατί ήταν συνηθισμένο στα μεγάλα ταξίδια!
Επιπλέον, οι κοινωνικοί φορείς θα πρέπει να μην παρασύρονται όταν ακούνε για προγράμματα νέων θέσεων εργασίας, αλλά να διεκδικούν μια βιώσιμη απασχόληση για όλους. Αυτό δεν γίνεται από τη μια μέρα έως την άλλη, αλλά απαιτεί γερούς δεσμούς μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας και αποφασιστικότητα από τους κρατούντες. Και κατόπιν, κατά την παροιμία, «Το ‘να χέρι νίβει το άλλο και τα δύο μαζύ το πρόσωπο», λαός και κυβερνώντες ν’ αντιμετωπίζουν μετωπικά και δυναμικά την ανεργία και το σωρό των προβλημάτων που σχετίζονται, έμμεσα ή άμεσα, με αυτήν (υλική και πνευματική ένδεια, υγεία – πρόνοια κ.α.).
Μ’ αυτές τις σκέψεις στο νου μου, θα ήθελα με λίγα λόγια, βασισμένοι σ’ όσα μαθαίνουμε καθημερινά από τους ειδήμονες, να παρουσιάσουμε πώς εμφανίζεται η ανακύκλωση σήμερα στη χώρα μας, καθώς το θέμα απασχολεί, καθημερινά, όλους μας, από τις διάφορες τοπικές κοινωνίες μέχρι και σε εθνικό επίπεδο! Το «σύστημα των μπλε κάδων», για να ξετυλίξουμε με αυτούς το… μίτο της αφήγησης, οι οποίοι, σε πολλές περιοχές και συνοικίες της Ελλάδας, «φιλοξενούν» όλα τα προς ανακύκλωση υλικά και τους οποίους βλέπουμε πολύ συχνά στις γειτονιές μας κοντά στους παραδοσιακούς δημοτικούς κάδους απορριμμάτων, έχει προσεγγίσει περίπου 3,5 εκατομμύρια Έλληνες, έχει δημιουργήσει 400 θέσεις εργασίας ενώ, μόνο το 2005, οδήγησε σε αξιοποίηση 78 χιλ. τόνους απορριμμάτων συσκευασίας.
Δεν είναι λύση και η αποχή όταν τα βρίσκουμε σκούρα, όταν μας απογοητεύουν οι πολιτικοί. Στον αντίποδα, πρέπει να βροντοφωνάξουμε «φτάνει πια», να ορθώσουμε το ανάστημά μας και τη φωνή μας θαρραλέα και αποφασιστικά σ’ όσους, ενώ νοιάζονται μονάχα για το δικό τους κέρδος, φορούν το μανδύα του προστάτη του εθνικού συμφέροντος, υποκρίνονται πως νοιάζονται για τους πολίτες και προάγουν μόνον όσα εκείνους ωφελούν και συμφέρουν εις βάρος των δικαιωμάτων των πολιτών και των, μετά από πολύχρονους και πολυαίματους αγώνες, κοινωνικοπολιτικών κατακτήσεών τους.
Οι Αλεξανδρινοί, όμως, φιλόλογοι, Αριστοφάνης από τo Βυζάντιο και Αρίσταρχος από τη Σαμοθράκη, εξέδωσαν τα ποιήματα του Ανακρέοντα σε 5 βιβλία. Όχι μόνον αυτό, αλλά, συνάμα, τον θεωρούν και δάσκαλο του μέτρου (χρησιμοποίησε κυρίως ιάμβους, χοριάμβους, γλυκώνειους και φερεκράτειους) και τον κατατάσσουν στον κανόνα των «9 λυρικών ποιητών» δηλαδή μαζί με την Σαπφώ, τον Αλκαίο, τον Πίνδαρο κ.ά., και γιατί, κατά τη γνώμη μας, πολυταξιδεμένος, εξυμνούσε τις χαρές της ζωής.
Οι αλλεργίες, όμως, δεν είναι κολλητικές. Είναι κληρονομικές και τόσο συχνές ώστε οι ειδικοί σήμερα τις εντάσσουν στα νοσήματα εκείνα που αποτελούν «πρόβλημα δημόσιας υγείας». Ένα στα τέσσερα παιδάκια υποφέρει από κάποια μορφή αλλεργίας, ενώ οι προβλέψεις για το μέλλον είναι ακόμη πιο δυσοίωνες, αφού το ποσοστό αυτό αυξάνει κάθε χρόνο με δραματικούς ρυθμούς.
Έζησε στο β’ μισό του 1ου αιώνα, από το 70 έως το 19 π.Χ.. Πέρα από τα «Γεωργικά» του και τις υπό την επήρεια της ποίησης του Θεόκριτου «Εκλογές», η φήμη του ποιητή οφείλεται σε ένα έργο που ο ίδιος ο Βιργίλιος, ενόσω ζούσε, μάλλον, είχε … «αποκηρύξει», γιατί δεν ήθελε να το κυκλοφορήσει. Ο λόγος για την «Αινειάδα». Εδώ, ο ποιητής περιγράφει τις περιπέτειες του Αινεία από την άλωση της Τροίας ώσπου να φτάσει στο Λάτιο, όπου βρήκε μια νέα πατρίδα και ίδρυσε τη Ρώμη και έγινε έτσι ο πρόγονος όλων των Ρωμαίων. Η «Αινειάδα», απ’ όπου συνάγεται η ιστορική και ηθική αποστολή της Ρώμης, έγινε το εθνικό έπος των Ρωμαίων που απετέλεσε από την αρχαιότητα μέχρι την εποχή του μπαρόκ σημείο αναφοράς για την ποίηση υψηλού επιπέδου. 
Η «Γεννάδειος» στεγάζεται σε ένα κτήριο ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής σημασίας, ακριβώς απέναντι από τις κεντρικές κτηριακές εγκαταστάσεις της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών. Στο διάβα του χρόνου, η Βιβλιοθήκη έχει αναδειχθεί σε ένα διεθνώς αναγνωρισμένο κέντρο μελέτης της ελληνικής ιστορίας, λογοτεχνίας και τέχνης από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη εποχή. Συμμετέχει, επίσης, σε ερευνητικά προγράμματα, καθώς και σε προγράμματα ψηφιοποίησης. Πολύ συχνά, μάλιστα, διοργανώνει διαλέξεις, σεμινάρια, συναυλίες, εκθέσεις και προβαίνει σε εκδόσεις.